Giriş
Avtomatlaşdırılmış Qida Təhlükəsizliyi İnformasiya Sistemi (AQTİS) şəffaflığın təmin olunmasında xüsusi əhəmiyyət daşıyır
21 Sentyabr 2020 09:47
“Azərbaycan Respublikasında qida təhlükəsizliyinin təmin edilməsinə dair 2019–2025-ci illər üçün Dövlət Proqramı”nın icrası çərçivəsində Azərbaycan Respublikası Qida Təhlükəsizliyi Agentliyinin fəaliyyətinin optimallaşdırılması və biznes proseslərinin avtomatlaşdırılması sahəsində innovativ texnologiyaların tətbiqi, digər dövlət qurumları ilə inteqrasiya, sahibkarlıq subyektlərinin qeydiyyatı, şəffaf biznes mühitinin təmin edilməsi məqsədilə hazırlanan Avtomatlaşdırılmış Qida Təhlükəsizliyi İnformasiya Sisteminin (AQTİS) bir sıra modulları hazırlanaraq istismara verilmışdir.
Qida sahəsində fəaliyyət göstərən sahibkarlar AQTİS-də “Şəxsi kabinet”ə “ASAN İmza” və ya “ASAN Login” ilə daxil olurlar. Qida sahəsində fəaliyyət göstərən sahibkarlıq subyektlərinin qeydiyyatı və dövlət reyestrinin aparılması, dövlət reyestrində dəyişikliyin edilməsi, idxal olunan yeyinti məhsullarına, qablaşdırma materiallarına, qida ilə təmasda olan məhsullara qida təhlükəsizliyi sertifikatının verilməsi, bitki mühafizə vasitələri və aqrokimyəvi maddələrin idxalına, bitki, bitkiçilik məhsulları və digər karantin nəzarətində olan materialların, həmçinin baytarlıq nəzarətinə aid məhsulların idxalına rəy verilməsi və idxalçının diri heyvan üçün tranzit müraciətləri bu sistem vasitəsilə həyata keçirilir. Ümumilikdə “Şəxsi kabinet” vasitəsilə sahibkarlar Agentliklə olan münasibətlərini tənzimləyir, müraciətlərini edir və bu müraciətlərə elektron olaraq cavab ala bilirlər.
AQTİS-in yoxlamalar modulu “Sahibkarlıq sahəsində aparılan yoxlamaların tənzimlənməsi və sahibkarların maraqlarının müdafiəsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununa və beynəlxalq təcrübəyə əsaslanaraq hazırlanmaqdadır. Yoxlamalar zamanı şəffaflığı və operativliyi təmin etmək məqsədilə müfəttişlər yaxa kameraları və planşetlərlə təmin edilib. Yoxlamanın gedişi planşetlərdəki interfeys vasitəsilə sistemə daxil ediləcək və vahid məlumat bazasında toplanacaq. Planşetlərdəki yoxlama interfeysi oflayn və onlayn rejimdə işləməklə, məlumatların daimi daxil edilməsinə şərait yaradacaq. Yoxlama zamanı yaxa kamerası ilə emal olunan səs, video və şəkil sistemə əlavə ediləcək ki, bu da yoxlamalar haqqında şəffaf məlumat bazası formalaşdıracaq. Yoxlamalar zamanı sınaq nümunələrinin götürülməsi, inzibati cərimələrin yazılması, məhdudlaşdırıcı tədbirlərin həyata keçirilməsi və illik təftiş planları da sistem vasitəsilə icra ediləcək.
Azərbaycan Qida Təhlükəsizliyi İnstitutunun nəzdində olan sınaq laboratoriyalarında iş prosesinin avtomatlaşdırılmasını AQTİS-in laboratoriya modulu təmin edəcək. Bu modul vasitəsilə laboratoriyalar haqqında məlumat, tədqiq olunacaq nümunələrin qəbulu, tədqiqi və nəticələrin idarəedilməsi, laboratoriya mütəxəssislərinin məlumatları, obliqat qruplar üzrə məlumatlar, laboratoriya avadanlıqları barədə texniki və funksional göstəricilər, laboratoriyaların tələbatları və s. idarə olunacaq. Laboratoriyaya daxil olan bütün nümunələr barkod və ya QR-kod vasitəsilə nömrələnəcək ki, bu da nümunələrin gizliliyini təmin edəcək. Sistem vasitəsilə analitik hesabatlar və statistik məlumatlar əldə olunması keyfiyyətin idarəedilməsini, rentabelliliyin təhlili və risk əsaslı idarəetməni tənzimləyəcək.
AQTİS-in idxal–ixrac modulunda qida sahəsində fəaliyyət göstərən hüquqi və fiziki şəxslər tərəfindən həyata keçirilən bütün növ idxal və ixrac proseslərini idarə etmək mümkündür. Bu modulla idxal olunan yeyinti məhsullarına, qablaşdırma materiallarına və qida ilə təmasda olan məhsullara qida təhlükəsizliyi sertifikatının verilməsi, bitki mühafizə vasitələri və aqrokimyəvi maddələrin idxalına, bitki, bitkiçilik məhsulları və digər karantin nəzarətində olan materialların idxalına, baytarlıq nəzarətinə aid məhsulların idxalına rəy verilməsi və idxalçının diri heyvan üçün tranzit müraciətləri həyata keçirilməklə bərabər bütün proses avtomatlaşdırılmış şəkildə icra olunur. Prosesin sonunda müraciətə uyğun olaraq sertifikatlaşdırma elektron şəkildə icra edilir və sahibkarın “Şəxsi kabinet”inə göndərilir. Bu proseslə əlaqədar bütün ödənişlər onlayn şəkildə HÖP üzərində həyata keçirilir. Modul Dövlət Gömrük Komitəsinin Vahid Avtomatlaşdırılmış İdarəetmə Sistemi (VAİS) ilə inteqrasiya edilib ki, bu da qurumlar arasında məlumat mübadiləsi, idxal–ixrac proseslərinin az vaxt ərzində şəffaf və operativ həyata keçirilməsinə təkan verəcək.
AQTİS-in funksionallığının genişləndirilməsi, məlumatların tamlığının qorunması və operativliyin təmin edilməsi məqsədilə digər dövlət qurumlarının informasiya sistemləri ilə məlumat mübadiləsi həyata keçirilir. Hazırki vaxtadək Vergilər Nazirliyindən VÖEN-in və Ədliyyə Nazirliyi ilə FİN məlumatların alınması, həmçinin “E-gov” portal, Səhiyyə Nazirliyi, “Asan İmza” və “Hökümət Ödəniş Portalı” ilə inteqrasiyalar uğurla yerinə yetirilir.
Həmçinin AQTA tərəfindən “Elektron hökümət”in inkişafı ilə əlaqədar olaraq iki istiqamət üzrə elektron xidmət hazırlanaraq “Elektron hökümət” portalına inteqrasiya edilib.
AQTİS-in infrastrukturunun və fəaliyyətinin dayanıqlığının təmin edilməsi məqsədilə və Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 3 iyun 2019-cu il tarixli “Hökumət buludu”nun (G-cloud) yaradılması və “bulud” xidmətlərinin göstərilməsi sahəsində tədbirlər haqqında Fərmanın 7.1. bəndinə uyğun olaraq, Agentliyin dövlət informasiya sistemləri (AQTIS serverləri) və ehtiyatları Azərbaycan Respublikası Nəqliyyat, Rabitə və Yüksək Texnologiyalar Nazirliyinin Data Mərkəzində yerləşdirilib.
2021-2025-ci illər üzrə AQTİS-də bir çox yeni modulların hazırlanması da nəzərdə tutulmuşdur.
Oxşar xəbərlər
Fitosanitar monitorinqlər davam etdirilir
Karantin tətbiq edilən, o cümlədən potensial təhlükəli zərərli orqanizmləri, onların mənbələrini, sərhədlərini, yayılma səbəblərini vaxtında müəyyənləşdirmək və ölkə ərazisində fitosanitar sabitliyin təmin edilməsi məqsədilə Qida Təhlükəsizliyi Agentliyinin fitosanitar müfəttişləri tərəfindən Milli Monitorinq Planına uyğun olaraq meyvə bağlarında monitorinqlər aparılıb. Monitorinq zamanı Beyləqan rayonunda, İmişli rayonunun Murğuzallı, Qaralar, Sabirabad rayonunun Qasımbəyli, Əsgərbəyli, Yuxarı Axtaçı, Muradbəyli, Qəzli, Quruzma, Yenikənd, Mürsəlli, Ulacalı, Bulduq, Ətcələr, Məmişlər, Həşimxanlı, Beşdəli kəndlərində, Saatlı rayonunun Mustafabəyli, Məzrəli, Azadkənd kəndlərində yerləşən nar, xurma və heyva bağlarında zərərli orqanizmlərlə sirayətlənmə əlamətləri olan bitkilərdən nümunələr götürülərək Qida Təhlükəsizliyi İnstitutunun müvafiq laboratoriyasına təqdim edilib. Müayinələr nəticəsində Meyvə milçəyi, Nar meyvəyeyəni, Meyvə çürüməsi, Afrika əncir milçəyi ilə yanaşı, karantin tətbiq edilən zərərli orqanizmlərdən Komstok yastıcası və Yaponiya mumlu yalançı qalxanlı yastıcası, bir təsərrüfatda isə Asiya giləmeyvə drozofilası aşkarlanıb. Agentlik əməkdaşları tərəfindən Astara rayonunun Astara şəhəri, Kijəbə qəsəbəsi, Şiyəkəran, Təngərüd, Siyakü, Velədi, Maşxan, Vaqo kəndlərində, habelə Lənkəran rayonunun Şağlaser kəndində 38 təsərrüfat subyektinə məxsus 119.3 hektar sitrus bağında aparılmış monitorinq zamanı Sitrus ağqanadlısı və Qırmızı tor gənəsi ilə yanaşı, karantin tətbiq edilən zərərli orqanizmlərdən Sitrus tristeza virusu və Yaponiya yalançı qalxanlı mumlu yastıcası müəyyən edilib. Bundan əlavə, Astara rayonunun Şiyəkəran kəndində yerləşən bir neçə sitrus bağında Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi yanında Aqrar Xidmətlər Agentliyinin Astara rayon Bitki Mühafizə Mərkəzinin əməkdaşları ilə birgə monitorinq təşkil edilib və Sitrus ağqanadlısına qarşı Mərkəzin əməkdaşları tərəfindən bitki mübarizə tədbirləri həyata keçirilib.
Qəhvəyi mərmər bağacığı ilə ev şəraitində necə mübarizə aparmaq olar?
Azərbaycan Respublikasının Qida Təhlükəsizliyi Agentliyi (AQTA) Qəhvəyi mərmər bağacığının ölkə ərazisində yayılmasının qarşısını almaq məqsədilə maarifləndirmə tədbirlərini davam etdirir. Tədbirlər çərçivəsində 300-dən çox bitki ilə qidalanaraq onların məhsuldarlığını əhəmiyyətli dərəcədə aşağı salan Qəhvəyi mərmər bağacığının müşahidə olunduğu ölkəmizin şimal-qərb və qərb rayonlarının bəzi kəndlərində yerli əhali və sahibkarlarla maarifləndirici görüşlər keçirilir. Görüşlərdə ev şəraitində zərərvericiyə qarşı mümkün mübarizə tədbirləri barədə məlumatlar çatdırılır. Qəhvəyi mərmər bağacığı evlərin çardaqlarında, qapı və pəncərə boşluqlarında, taxta və odun yığınları arasında qışlaya bilir. Zərərvericinin qışlama yerlərini maksimum məhdudlaşdırmaq məqsədilə evlərdə, çardaqlarda, bağlara yaxın tikililərdə vaxtında təmizləmə və təmir işləri aparılmalıdır. Bundan başqa, bağacığın qışlamaq üçün yaşayış və köməkçi binalara daxil olmasının qarşısını almaq üçün bu tikililərdə pəncərələr torla bağlanmalıdır. Aşkar edildikləri təqdirdə onları süpürgə, tozsoran və s. vasitəsilə toplamaq və məhv etmək lazımdır. Qeyd edək ki, beynəlxalq təcrübədə Qəhvəyi mərmər bağacığı ilə mübarizədə aldadıcı tələlərdən, süni yaradılmış sığınacaq yerlərindən istifadə xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Bağacıq üçün süni qışlama yerləri əsasən boş karton və ya qəzetlə doldurulmuş adi bir qutudan hazırlanır. Bunun üçün boş qutuya kəsilmiş karton və ya kağız parçaları doldurulur. Hazırlanmış sığınacaqlar evin günəş düşən tərəfində, binaların cənub və qərb tərəflərinə və yaxud çardaqda (damda), bağacığın qışlamaya getdiyi yerlərdə yerləşdirilir və ya 2-3 metr hündürlükdə asılır. Bu cür qutulara yığılan bağacıqlar mexaniki yolla toplanaraq məhv edilməlidir.
Şamaxıda bitki mühafizə vasitələrindən və aqrokimyəvi maddələrdən düzgün istifadə qaydaları ilə bağlı maarifləndirici görüş keçirilib
Qida Təhlükəsizliyi Agentliyinin Dağlıq Şirvan Regional Bölməsinin əməkdaşları tərəfindən Şamaxı rayonunda “Bitki mühafizə vasitələrindən və aqrokimyəvi maddələrdən normativlərə uyğun istifadənin təşviqi” mövzusunda maarifləndirici tədbir keçirilib. Tədbirdə müxtəlif bitki və bitkiçilik sahəsində fəaliyyət göstərən fərdi ailə təsərrüfatları, sahibkarlıq subyektləri, aqronomlar və bitki mühafizə vasitələrinin satışı apteklərinin nümayəndələri, eləcə də Kiçik və Orta Biznesin İnkişaf Agentliyi və Dövlət Aqrar İnkişaf Agentliyinin regional bölmələrinin nümayəndələri iştirak ediblər. Tədbir zamanı pestisidlərin, bioloji preparatların və aqrokimyəvi maddələrin dövlət sınağının aparılması, qeydiyyata alınması barədə qanunvericiliyin tələbləri izah edilib, bitki sağlamlığı ilə bağlı həyata keçirilən fitosanitar tədbirlər, pestisid və aqrokimyəvi preparatlardan təhlükəsiz istifadə qaydaları barədə geniş məlumat verilib. Eyni zamanda sahibkarlar istifadəsinə icazə verilmiş preparatların siyahısı ilə tanış olublar. Sonda iştirakçıların sualları cavablandırılıb.
