Giriş
Şəmkirdə AQTİ-nin yeni Çadır tipli Səyyar Fitosanitar Laboratoriyası qurulub
21 Fevral 2024 15:53
Hazırda dünyada biotəhlükəsizliklə bağlı məsələlər mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Belə ki, beynəlxalq ticarətdə çeşidlilik və həcmin artması, eləcə də ekologiya və kənd təsərrüfatı təcrübələrinin dəyişməsi heyvan, bitki və onların məhsullarında mövcud olan xəstəliklərin yayılmasına, həmçinin bir regiondan digərinə ötürülməsinə şərait yaradır. Dünyada biotəhlükəsizlik sahəsində vahid yanaşma prinsipi ölkələri öz nəzarət strategiyalarını beynəlxalq standartlar əsasında qurmağa təşviq edir. Bu baxımdan ölkəmizdə biotəhlükəsizliyin təmin olunması istiqamətində aparılmış islahatlardan ən önəmlisi özündə qida təhlükəsizliyi, bitki və heyvan sağlamlığını təmin edən müasir standartlara uyğun laboratoriya şəbəkəsinin mövcud olmasıdır.
Azərbaycan Qida Təhlükəsizliyi İnstitutu (AQTİ) bu sahədə laboratoriya sisteminin inkişafının təmin edilməsi istiqamətində ardıcıl fəaliyyətini davam etdirir. Həyata keçirilən tədbirlərin davamı olaraq Şəmkir rayonunda fəaliyyət göstərən istixanalardan birində monitorinq təşkil edilib. İstixananın yaxınlığına AQTİ-nin yeni Çadır tipli Səyyar Fitosanitar Laboratoriyası qurulub. Laboratoriya yüksək keyfiyyətli stereo və bioloji düz mikroskopla, molekulyar müayinənin aparılması üçün real zamanda PZR cihazı və digər avadanlıqlarla təchiz olunub. Şərti xəstəlik ocağında qısa müddət ərzində quraşdırılan laboratoriyada xüsusi təyinatlı müayinələr aparılıb. Bitkilərə ziyan vuran həşərat və gənələr, fitopatogen nematodlar, alaq otları və onların toxumları, göbələk, virus və bakteriya xəstəliklərinin müayinələri həyata keçirilib. Müayinələr morfoloji, klassik mikrobioloji və molekulyar səviyyədə aparılıb. Səyyar laboratoriya kifayət qədər nümunənin üzərində sınaqların həyata keçirilməsinə imkan verib. Aparılan müayinələr növündən asılı olaraq, bir neçə dəqiqədən bir neçə saata qədər yekunlaşıb.
Qeyd edək ki, Çadır tipli Səyyar Fitosanitar Laboratoriyanın üstünlüyü onun respublikanın ən ucqar ərazilərində belə, rahatlıqla qısa müddətdə qurulmaqla fəaliyyətə tam hazır olmasıdır. Bu hal müayinələrin vaxtında və yerində aparılması, diaqnostikanın operativliyinin təmin edilməsi üçün çox əhəmiyyətlidir. Eyni zamanda bu laboratoriya regionlarda aparılan monitorinqlər zamanı bitki və bitkiçilik məhsullarında mövcud olan zərərverici və xəstəliklərin qısa müddətdə aşkarlanmasına imkan yaradır. Belə ki, respublikanın hər hansı ərazisində bitkilərdə karantin tətbiq edilən zərərverici və xəstəliklərin böhran vəziyyəti yaranarsa, bu ərazilərdə monitorinqin aparılması, nümunələrin çöl şəraitində səyyar laboratoriyada diaqnostikası mümkündür. Eləcə də laboratoriyanın fəaliyyəti regionlarda müxtəlif zərərli orqanizmlərin yayılması riski olduğu halda, qısa müddət ərzində xəstəliklərin aşkarlanmasına imkan yaradır ki, bu da yüksək hazırlıq səviyyəsi hesab edilir. Bunun üçün laboratoriyada yüksək ixtisaslı mütəxəssislər fəaliyyət göstərir.
Onu da bildirək ki, fitosanitar laboratoriyalarda aparılan müayinələr kənd təsərrüfatı məhsulları və ətraf mühiti zərərverici və bitki xəstəliyi törədicilərindən qorumağa kömək edir.
Oxşar xəbərlər
Ölkə ərazisində fitosanitar monitorinqlər davam etdirilir
Qida Təhlükəsizliyi Agentliyi ölkə ərazisində zərərli orqanizmlərin vaxtında aşkarlanması və yayılmasının qarşısının alınması məqsədilə bitkiçilik təsərrüfatlarında fitosanitar monitorinqləri davam etdirir. Tədbirlər çərçivəsində Agentlik əməkdaşları Naxçıvan Muxtar Respublikasının Qida Təhlükəsizliyi Agentliyi və Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin əməkdaşları ilə birgə Culfa rayonu ərazisində yerləşən ümumi sahəsi 314 ha olan qarışıq meyvə bağında (üzüm, alma, badam, gilas, digər tumlu-çəyirdəkli meyvələr) fitosanitar monitorinq aparıb. Monitorinq zamanı zərərvericilərin erkən aşkarlanması məqsədilə feromon tələlər quraşdırılıb. Qeyd edək ki, bağda istehsal olunan üzüm məhsulu Rusiya Federasiyası və Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinə ixrac olunur. Ölkə üzrə fitosanitar monitorinqlər davam etdirilir.
Bərdədə satış mağazasında yararlılıq müddəti bitmiş məhsullar aşkarlanıb
Qida Təhlükəsizliyi Agentliyinin əməkdaşları Bərdə rayonu, Babək küçəsində fəaliyyət göstərən, Bayramov Ərşad Üzeyir oğluna məxsus pestisid, aqrokimyəvi maddə və toxum satışı mağazasında yoxlama keçirib. Baxış zamanı yararlılıq müddəti bitmiş toxum və herbisid aşkarlanıb. Faktla bağlı sahibkar barəsində inzibati protokol tərtib edilib, qeyd edilən məhsullar satışdan kənarlaşdırılıb və icrası məcburi göstərişlər verilib.
Qızılı kartof nematodu nədir?
Nematodlar – torpaqda yaşayan mikroskopik qurdlardır və onların bəzi növləri kənd təsərrüfatı bitkiləri üçün təhlükəli hesab olunur. Bu zərərli orqanizmlər bitkilərin kök sisteminə daxil olaraq qidalanmanı və inkişafı pozur, nəticədə məhsuldarlıq azalır. Nematodlarla yoluxmuş sahələrdə məhsul itkisi, əlavə mübarizə xərcləri və torpağın keyfiyyətinin zəifləməsi müşahidə edilir. Nematodlar arasında ən təhlükəli növlərdən biri olan Qızılı kartof nematodu (Globodera rostochiensis (Woll.) Behrens) kartof əkini üçün xüsusi risk daşıyır. Bu nematod torpaqda uzun müddət aktiv qala bilir və bitkinin kök zonasına yerləşərək onun normal inkişafını zəiflədir. Yoluxmuş sahələrdə kartof bitkilərinin inkişafında zəifləmə, yarpaqlarda solma, yumruların say və ölçüsündə azalma və məhsulun bazar keyfiyyətində nəzərəçarpacaq enmə müşahidə olunur. Qızılı kartof nematodu birbaşa kartof yumrusuna daxil olmur. Lakin kök, kökə bitişik torpaq, həmçinin yumru səthinə yapışmış torpaq vasitəsilə bir sahədən digərinə yayıla bilər. Buna görə də onun aşkarlanması üçün vizual baxış kifayət etmir, bitkinin kökü və torpaq nümunələrinin laborator analizləri tələb olunur. Bu zərərli orqanizm “Azərbaycan Respublikası ərazisində məhdud dairədə yayılmış karantin tətbiq edilən zərərli orqanizmlər” (A2 qrupu) siyahısına daxildir və yayılmasının qarşısı dövlət fitosanitar nəzarəti tədbirləri çərçivəsində alınır. AQTA kartof istehsalçılarına və təsərrüfat subyektlərinə fitosanitar tələblərə ciddi əməl etməyi tövsiyə edir: • Yalnız sertifikatlaşdırılmış, sağlam və nematoddan azad toxum materialı istifadə edilməlidir; • Kənd təsərrüfatı texnikası bir sahədən digərinə keçirilərkən üzərindəki torpaq və bitki qalıqları təmizlənməli, zəruri hallarda isə yuyulmalıdır; • Növbəli əkin sisteminə riayət olunmalı, kartof eyni sahədə ardıcıl şəkildə əkilməməlidir; • Şübhəli hal müşahidə edildikdə, AQTİ-nin müvafiq laboratoriyasına müraciət edilməlidir. Bu kimi tədbirlərə əməl edilməklə həm kartof istehsalının qorunmasına, həm də ölkənin fitosanitar təhlükəsizliyinin təmin edilməsinə töhfə verilə bilər.
