Giriş
Çərəzlərin faydası və istehlak qaydaları
22 Mart 2024 10:13
Novruz bayramı günlərində insanlar tərəfindən ən çox istehlak olunan qidalardan biri də çərəzlərdir. Yüksək qidalılıq dəyərinə və zəngin tərkibə malik olan çərəzlər insan orqanizminin ehtiyac duyduğu bəzi vitamin və mineralların gündəlik normasını qarşılayır. Eyni zamanda beynin təbii yağlara olan ehtiyacını ödəyir. Həmçinin çərəzlərin tərkibində olan lif, vitamin, mineral və antioksidantlar bir çox xəstəliyə qarşı qalxan rolunu oynayır. Qida dəyəri yüksək olduğuna görə bir ovuc çərəz orqanizmin bəzi vitaminlərə olan gündəlik tələbatını qarşılamağa kifayət edir. Qoz, fındıq, badam, fıstıq, iydə və innab kimi çərəzlər gündəlik istehlak miqdarına diqqət edilməklə yeyilə bilər.
Qoz yağ, zülal, karbohidratlar, C vitamini, B qrup vitaminləri, maqnezium, manqan, sink və fosfor kimi orqanizm üçün vacib komponentlərlə zəngindir. Qoz orqanizmin ehtiyacı olan Omega-3 yağ turşusunu ehtiva edən yeganə çərəzdir. E vitamini və alfa-linolenik turşusu ilə zəngin olan qoz sinir sisteminə müsbət təsir göstərir. Damarların kirəcləşməsinin qarşısının alınmasına, qanda xolesterolun və şəkərin səviyyəsinin stabilləşməsinə kömək edir. Tərkibindəki lif və proteinin sayəsində Alzheimer xəstəliyinin və şəkərli diabetin proqressivləşməsini ləngidir. Stres və yuxu problemini aradan qaldırır. Eyni zamanda sümüklərin güclənməsini və dərinin cavan qalmasını təmin edir.
Fındıq insan orqanizmi üçün olduqca faydalıdır. Fındığın tərkibi zülallar, karbohidrat, doymamış yağ, E və B qrupu vitaminlər, yüksək miqdarda kalium, kalsium və natriumla zəngindir. Fındıq ləpəsinin tərkibindəki yağların 96 %-i insan orqanizmi üçün faydalı olan doymamış turşular: olein və linolindən ibarətdir. Bu çərəz immun sistemini gücləndirir, şəkərli diabet riskini azaldır, sinir sisteminə faydalı təsir göstərir, eləcə də orqanizmi xərçəngə qarşı qoruyur. Fındıq insanda toxluq hissini artırır, bağırsağın normal fəaliyyəti üçün faydalıdır. Eyni zamanda tərkibindəki liflər və vitaminlər əzələləri gücləndirir, hüceyrələrin erkən yaşlanmasının qarşını alır. Fındığın tərkibi triptofan və izoleysin kimi amin turşuları ilə zəngin olduğu üçün beynin fəaliyyətini yaxşılaşdırır və zehni qabiliyyəti artırır.
Badamın tərkibi lif, doymamış yağ turşuları ilə yanaşı, E və B qrupu vitaminləri, maqnezium, kalsium, fosfor, dəmir, sink, selen və mis kimi minerallarla zəngindir. Badam ürək-damar xəstəliklərinə qarşı olduqca faydalıdır, qan təzyiqini tənzimləyir, beynin fəaliyyətini yaxşılaşdırır. Həmçinin qanda şəkərin səviyyəsini tənzimləyir, sümük əriməsini əngəlləyir. Maddələr mübadiləsini sürətləndirmək üçün badamın ac vaxtı istehlakı tövsiyə olunur.
Fıstığın tərkibi lif, fosfor, kalium, E, C, A və B qrup vitaminləri, yağ və proteinlə olduqca zəngindir. Bu çərəz həzmin yaxşılaşması, qan təzyiqinin tənzimlənməsi, immun sisteminin gücləndirilməsi və qanazlığı üçün faydalıdır. Zehni qabiliyyətin inkişafına müsbət təsir etdiyi üçün uşaqlar tərəfindən istehlakı tövsiyə olunur.
İydə və innabın tərkibində orqanizm üçün zəruri olan bir çox maddələr var. Bu maddələr orqanizmin müxtəlif xəstəliklərə qarşı müqavimətini artırır. İydə kalori dəyəri aşağı olduğundan pəhriz saxlayanlar üçün əlverişlidir. C vitamini ilə zəngin olan iydə soyuqdəymə və tənəffüs yolu infeksiyaları üçün faydalıdır. Təzə və ya qurudulmuş halda istehlak olunan innab isə qan təzyiqini aşağı salmaq üçün yaxşı vasitədir. Bu məhsul diabet xəstələrinə də məsləhət görülür. İnnab böyrək və tənəffüs orqanları xəstəlikləri üçün də faydalıdır. Uşaqların da innabdan istifadə etməsi tövsiyə olunur.
Çərəzlərin qovrulmamış və ya çox az qovrulmuş halda istehlakı tövsiyə olunur. Çünki çərəzlər qovrulan zaman qidalılıq dəyərinin azalması, tərkibindəki yağların trans yağlara çevrilməsi baş verə bilər.
Çərəzləri alarkən xarici görünüşə və məhsulun satışa qədər düzgün saxlanılıb-saxlanılmamasına diqqət yetirmək lazımdır. Çərəzlərin üzərində kif əlaməti olmamalı, zərərli orqanizmlərin təsirinə məruz qalmamalıdır. Əgər məhsula uyğun olmayan qoxu hiss edilərsə, bu, çərəzlərin düzgün şəraitdə saxlanılmamasının və sağlamlıq üçün təhlükəli olmasının göstəricisidir. Qablaşdırılmış halda satılan çərəzləri alarkən etiketinin üzərində yararlılıq müddətinə mütləq nəzər yetirilməlidir.
Çərəzlər istehlak edilməmişdən əvvəl mütləq yuyulmalıdır.
Oxşar xəbərlər
İçdiyimiz sular necə analiz olunur? – Qida Gözətçisi
Azərbaycan Qida Təhlükəsizliyi Agentliyinin “Qida Gözətçisi” layihəsinin ilk buraxılışı yayımlanıb. Video formatda olan layihədə istehlak üçün nəzərdə tutulan qablaşdırılmış suların analizlərindən bəhs olunub. Azərbaycan Qida Təhlükəsizliyi İnstitutunun (AQTİ) laboratoriyalarında içməli suyun təhlükəsizlik və minimum keyfiyyət göstəricilərinin yoxlanılması məqsədilə müasir standartlara uyğun analizlər həyata keçirilir. Videoda içməli suyun mikrobioloji, radioloji, habelə tərkibindəki ağır metalların təyini, toksikoloji müayinələri haqqında ətraflı məlumat verilib. Habelə, içməli suyun etiket məlumatlarının doğruluğu məsələsinə də toxunulub. Laboratoriyada suyun tərkibi və keyfiyyətinin etiketdə göstərilən məlumatlarla müqayisə edilərək uyğunluğunun yoxlanılması prosesi barədə danışılıb. Analizlər AQTİ-nin Bakı Regional Sınaq Laboratoriyasında aparılıb. Qeyd edək ki, “Qida Gözətçisi” layihəsi qida məhsullarının analizinin qeyri-peşəkar və absurd yollarla deyil, yalnız laboratoriya şəraitində müasir standartlara uyğun elmi əsaslarla aparılmasının vacibliyinə diqqəti çəkmək məqsədi daşıyır. Belə ki, hansısa məhsulun xarici görünüşünə baxmaqla, yaxud primitiv üsullarla analiz etməklə onun təhlükəsizliyi və keyfiyyəti barədə fikir söyləmək olduqca yanlışdır. Qida məhsullarının təhlükəsizliyi və keyfiyyəti barədə yekun rəy bildirmək onun laborator şəraitdə müayinəsindən sonra mümkündür. Layihədə sudan əlavə, yağ, kolbasa, pendir, bal və s. bu kimi gündəlik istifadə olunan qida məhsullarının laboratoriya şəraitində müasir standartlara uyğun analizi istehlakçılara təqdim olunacaq.
Qaxda nöqsanlar aşkarlanan alkoqolsuz içki istehsalı müəssisəsinin fəaliyyəti məhdudlaşdırılıb
Qida Təhlükəsizliyi Agentliyinin əməkdaşları Qax rayonu, Qum kəndində fəaliyyət göstərən, fiziki şəxs Əliyev Cüməli İsgəndər oğluna məxsus alkoqolsuz içki istehsalı müəssisəsində planlı yoxlama keçirib. Baxış zamanı sanitariya norma və qaydaların, gigiyena normativlərinin tələblərinin pozulduğu aşkarlanıb. Belə ki, müəssisədə döşəmə və divar səthlərinin korroziyaya davamlı hamar və yuyulabilən materialla üzlənmədiyi, işçilərin əllərinin yuyulması üçün isti-soyuq su və yuyucu maddələrlə təmin edilmiş yuma sahəsinin ayrılmadığı, kanalizasiya xətlərinin çirklənmədən mühafizə edəcək şəkildə quraşdırılmadığı, yuyucu və dezinfeksiyaedici maddələrin saxlanması üçün xüsusi bölümün ayrılmadığı və digər nöqsanlar müəyyən edilib. Fakla bağlı qanunvericiliyə uyğun olaraq müəssisənin fəaliyyəti məhdudlaşdırılıb, sahibkarlıq subyekti inzibati məsuliyyətə cəlb edilib. Araşdırmalar davam etdirilir.
Qanunsuz heyvan kəsiminin qarşısının alınması istiqamətində tədbirlər davam etdirilir
Azərbaycan Respublikasının Qida Təhlükəsizliyi Agentliyi ölkədə heyvan kəsiminin normativ tələblərə uyğunlaşdırılması, müasir kəsim məntəqələrinin təşkil olunması və qanunsuz heyvan kəsimi fəaliyyətinin qarşısının alınması istiqamətində nəzarət tədbirlərini davam etdirir. 2024-cü il 2-6 dekabr tarixlərində Agentlik əməkdaşları tərəfindən aparılan monitorinqlər zamanı Bakı şəhərində fəaliyyət göstərən 10 heyvan kəsimi və ət satışı məntəqəsində bir sıra nöqsanlar aşkar olunub. Aşkarlanmış uyğunsuzluqlarla əlaqədar inzibati tədbir görülüb. Baytarlıq-sanitariya ekspertizası aparılmadan heyvan kəsimi və ət satışı fəaliyyəti ilə məşğul olan və barələrində inzibati xəta haqqında protokol tərtib edilmiş məntəqələr aşağıdakılardır: № Sahibkarlıq subyekti Ünvan Görülən tədbir Bakı şəhəri üzrə 1. Qafarov Rafail Rafiq oğlu Yasamal rayonu, A.Abbasov küçəsi 16 İnzibati protokol tərtib edilib 2. Əliyev Ramiz Rasim oğlu Yasamal rayonu, A.M.Şərifzadə küçəsi İnzibati protokol tərtib edilib 3. Vəliyev Çingiz Fazil oğlu Yasamal rayonu, M.Seyidov küçəsi 19 İnzibati protokol tərtib edilib 4. Qurbanov Sənani Vəfadar oğlu Yasamal rayonu, D.Bünyadzadə küçəsi 232 İnzibati protokol tərtib edilib 5. Abdullayev Bəhruz Adil oğlu Yasamal rayonu, M.Xiyabani küçəsi 33 İnzibati protokol tərtib edilib 6. Tapdıqlı Elməddin Səfədar oğlu Yasamal rayonu, M.Xiyabani küçəsi İnzibati protokol tərtib edilib 7. Ağakişiyev Elşad Lətif oğlu Qaradağ rayonu, Lökbatan qəsəbəsi, İ.Nəbiyev küçəsi 1594 İnzibati protokol tərtib edilib 8. Soltanbəyli Rəşad Şahin oğlu Qaradağ rayonu, Lökbatan qəsəbəsi, V.Ələsgərov küçəsi 20 İnzibati protokol tərtib edilib 9. Quliyev Habil Ərşad oğlu Qaradağ rayonu, Sahil qəsəbəsi, M.Seyidov küçəsi İnzibati protokol tərtib edilib 10. Vəliyev Səyyad Mürşüd oğlu Qaradağ rayonu, Sahil qəsəbəsi, M.Seyidov küçəsi İnzibati protokol tərtib edilib
