Giriş
AQTA biotəhlükəsizliyi təmin etmək məqsədilə bitkiçilik təsərrüfatlarında monitorinqləri davam etdirir
19 Mart 2024 15:16
Azərbaycan Respublikasının Qida Təhlükəsizliyi Agentliyi (AQTA) ölkə ərazisində biotəhlükəsizliyi təmin etmək üçün yayılma ehtimalı olan, xüsusilə də karantin tətbiq edilən zərərli orqanizmləri erkən aşkarlamaq və operativ nəzarəti həyata keçirmək məqsədilə mütəmadi olaraq bitkiçilik məhsullarının ilkin istehsalı təsərrüfatlarında monitorinqlər aparır. Monitorinqləri sistemli təşkil etmək məqsədilə “Bitki mühafizəsi haqqında Beynəlxalq Konvensiya”nın 6 saylı Fitosanitar Tədbirlərə dair Beynəlxalq Standartının tələblərinə uyğun olaraq, Agentlik tərəfindən öncədən illik Milli Monitorinq Planı hazırlanır.
Plana uyğun olaraq aparılan monitorinqlər zamanı karantin tətbiq edilən zərərli orqanizmləri aşkarlamaq və onların yayılma sərhədlərini müəyyənləşdirməkdən ötrü vizual üsulla yanaşı, feromon tələlərdən də istifadə olunur. Həmin tələlər cinsi və aqreqasiya tipli olmaqla, Asiya giləmeyvə drozofilası, Aralıq dənizi meyvə milçəyi, şərq meyvəyeyəni, pomidor lağımlayıcı güvəsi, qəhvəyi mərmər bağacığı, qərb çiçək tripsi və digər karantin tətbiq edilən zərərvericilərin monitorinqi məqsədilə tətbiq olunur. Həmçinin monitorinqlərdə bitkinin vegetasiyası, zərərli orqanizmin biologiyası və abiotik amillər nəzərə alınır. Nümunələr hər bir zərərli orqanizm üzrə müvafiq protokollara uyğun olaraq, simptomlu və simptomsuz bitkilərdən götürülür. Götürülmüş nümunələr AQTA-nın tabeliyində Azərbaycan Qida Təhlükəsizliyi İnstitutunun Mərkəzi Fitosanitar Laboratoriyasında müayinələrə cəlb edilir.
Qeyd edək ki, monitorinqlər əsasən ixrac potensiallı xurma, nar, üzüm, eləcə də sitrus, qərzəkli və tumlu-çəyirdəkli meyvə bağlarını və tərəvəzçilik təsərrüfatlarını əhatə etsə də, ölkənin ümumi fitosanitar vəziyyətinin müəyyənləşdirilməsi və biotəhlükəsizliyin təmin olunması məqsədilə park və yaşıllıqlarda da həyata keçirilir.
Onu da bildirək ki, hazırda dünyada insan, heyvan və bitki sağlamlığı, eləcə də ətraf mühit üçün təhdid törədən müvafiq risklərin idarə edilməsi üçün vahid yanaşma olan biotəhlükəsizliklə bağlı məsələlər daha çox əhəmiyyət kəsb edir. Ölkəmizdə biotəhlükəsizliyin təmin olunması istiqamətində aparılmış islahatlardan ən önəmlisi özündə qida təhlükəsizliyini, bitki və heyvan sağlamlığını təmin edən laboratoriya şəbəkəsinin mövcud olmasıdır.
Oxşar xəbərlər
Ölkə ərazisində fitosanitar monitorinqlər davam etdirilir
Qida Təhlükəsizliyi Agentliyi ölkə ərazisində zərərli orqanizmlərin vaxtında aşkarlanması və yayılmasının qarşısının alınması məqsədilə bitkiçilik təsərrüfatlarında fitosanitar monitorinqləri davam etdirir. Tədbirlər çərçivəsində Agentlik əməkdaşları Naxçıvan Muxtar Respublikasının Qida Təhlükəsizliyi Agentliyi və Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin əməkdaşları ilə birgə Culfa rayonu ərazisində yerləşən ümumi sahəsi 314 ha olan qarışıq meyvə bağında (üzüm, alma, badam, gilas, digər tumlu-çəyirdəkli meyvələr) fitosanitar monitorinq aparıb. Monitorinq zamanı zərərvericilərin erkən aşkarlanması məqsədilə feromon tələlər quraşdırılıb. Qeyd edək ki, bağda istehsal olunan üzüm məhsulu Rusiya Federasiyası və Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinə ixrac olunur. Ölkə üzrə fitosanitar monitorinqlər davam etdirilir.
Bərdədə satış mağazasında yararlılıq müddəti bitmiş məhsullar aşkarlanıb
Qida Təhlükəsizliyi Agentliyinin əməkdaşları Bərdə rayonu, Babək küçəsində fəaliyyət göstərən, Bayramov Ərşad Üzeyir oğluna məxsus pestisid, aqrokimyəvi maddə və toxum satışı mağazasında yoxlama keçirib. Baxış zamanı yararlılıq müddəti bitmiş toxum və herbisid aşkarlanıb. Faktla bağlı sahibkar barəsində inzibati protokol tərtib edilib, qeyd edilən məhsullar satışdan kənarlaşdırılıb və icrası məcburi göstərişlər verilib.
Qızılı kartof nematodu nədir?
Nematodlar – torpaqda yaşayan mikroskopik qurdlardır və onların bəzi növləri kənd təsərrüfatı bitkiləri üçün təhlükəli hesab olunur. Bu zərərli orqanizmlər bitkilərin kök sisteminə daxil olaraq qidalanmanı və inkişafı pozur, nəticədə məhsuldarlıq azalır. Nematodlarla yoluxmuş sahələrdə məhsul itkisi, əlavə mübarizə xərcləri və torpağın keyfiyyətinin zəifləməsi müşahidə edilir. Nematodlar arasında ən təhlükəli növlərdən biri olan Qızılı kartof nematodu (Globodera rostochiensis (Woll.) Behrens) kartof əkini üçün xüsusi risk daşıyır. Bu nematod torpaqda uzun müddət aktiv qala bilir və bitkinin kök zonasına yerləşərək onun normal inkişafını zəiflədir. Yoluxmuş sahələrdə kartof bitkilərinin inkişafında zəifləmə, yarpaqlarda solma, yumruların say və ölçüsündə azalma və məhsulun bazar keyfiyyətində nəzərəçarpacaq enmə müşahidə olunur. Qızılı kartof nematodu birbaşa kartof yumrusuna daxil olmur. Lakin kök, kökə bitişik torpaq, həmçinin yumru səthinə yapışmış torpaq vasitəsilə bir sahədən digərinə yayıla bilər. Buna görə də onun aşkarlanması üçün vizual baxış kifayət etmir, bitkinin kökü və torpaq nümunələrinin laborator analizləri tələb olunur. Bu zərərli orqanizm “Azərbaycan Respublikası ərazisində məhdud dairədə yayılmış karantin tətbiq edilən zərərli orqanizmlər” (A2 qrupu) siyahısına daxildir və yayılmasının qarşısı dövlət fitosanitar nəzarəti tədbirləri çərçivəsində alınır. AQTA kartof istehsalçılarına və təsərrüfat subyektlərinə fitosanitar tələblərə ciddi əməl etməyi tövsiyə edir: • Yalnız sertifikatlaşdırılmış, sağlam və nematoddan azad toxum materialı istifadə edilməlidir; • Kənd təsərrüfatı texnikası bir sahədən digərinə keçirilərkən üzərindəki torpaq və bitki qalıqları təmizlənməli, zəruri hallarda isə yuyulmalıdır; • Növbəli əkin sisteminə riayət olunmalı, kartof eyni sahədə ardıcıl şəkildə əkilməməlidir; • Şübhəli hal müşahidə edildikdə, AQTİ-nin müvafiq laboratoriyasına müraciət edilməlidir. Bu kimi tədbirlərə əməl edilməklə həm kartof istehsalının qorunmasına, həm də ölkənin fitosanitar təhlükəsizliyinin təmin edilməsinə töhfə verilə bilər.
