Giriş
AQTİ mütəxəssisləri tərəfindən kök yumrusu birəböcəyinin risk təhlili həyata keçirilib
9 Avqust 2022 14:29
Azərbaycan Qida Təhlükəsizliyi İnstitutunun (AQTİ) mütəxəssisləri tərəfindən kök yumrusu birəböcəyinin (lat. – E.tuberis) yayılmasına nəzarət və ona qarşı effektiv mübarizə tədbirləri aparmaq məqsədilə ekspres risk təhlili həyata keçirilib.
Sözügedən zərərvericinin vətəni ABŞ-ın Kolorado ştatı hesab olunur. Növün Kosta Rika və Ekvadorda qeydə alınması ilə bağlı Bitki Mühafizəsi və Karantini üzrə Avropa və Aralıq dənizi Təşkilatının (EPPO) bəzi hesabatlarında məlumat yer alıb. Kök yumrusu birəböcəyinin Azərbaycanda aşkar edilməsi ilə bağlı bu günə qədər heç bir rəsmi məlumat qeydə alınmayıb.
E.tuberis-in iqtisadi cəhətdən ən çox ziyan vurduğu bitki – kartofdur. Həmçinin, pomidor, badımcan, tütün və Solanaceous fəsiləsindən olan digər bitkilərdə də bu zərərvericiyə rast gəlinir. Bununla belə, kök yumrusu birəböcəyinin həmin bitkilər üçün zərəri əhəmiyyətsiz dərəcədə azdır.
E.tuberis-in yetkin fərdi bitkinin yarpağı ilə, sürfəsi isə kök, soğanaq və kök yumruları ilə qidalanır.
May ayının ortasından başlayaraq, havanın temperaturundan asılı olaraq, yetkin fərd 45 gün müddətində ortaya çıxıb kartof bitkisi ilə qidalanmağa başlayır. Dişi fərd 35-57 gün müddətində öz yumurtasını torpağa, eləcə də, kartof bitkisinin torpağa yaxın gövdə hissəsinə qoyur və qısa müddətdən sonra tələf olur. Dişi fərd, təxminən 161-dan 215-ə qədər yumurta qoyur. On dörd günlük inkubasiya dövründən sonra yumurtadan çıxan birinci nəsil sürfə 2-4 həftə ərzində kartof bitkisinin daha tez yetişən kökləri və hələ tam yetişməmiş kök yumruları ilə qidalanmağa başlayır. Birinci nəsil sürfənin inkişafı bir aya, ikinci nəsil sürfənin inkişafı isə 2-6 həftəyə başa çatır. Beləliklə, birinci nəslin sürfələri tez yetişən kartof bitkisində, ikinci nəslin sürfələri isə gec yetişən kartof yumrularında inkişaf edir. Tam yetişmiş sürfələr qidalanmanı dayandıraraq bitkinin kök və kök yumrularından uzaqlaşıb torpağa keçir və həşəratın pup mərhələsi başlayır.
Yetkin fərd isə kartof bitkisinin yarpaqlarında diametri 1-1,5 mm olan, adətən 8-10 ədəd kiçik dairəvi deşiklər açır. Yetkin fərd dah çox yarpaqda aşkar edilir, yuxarıda da qeyd olunduğu kimi, kartof bitkisinə əsas zərəri həşəratın sürfəsi verir. Sürfələr kartofun kök yumruları ilə qidalanaraq onların qabığını zədələyir. Qabığın altında soxulcan izlərini xatırladan “tunel”lər və ya cığırlar açır, kartof yumrularının daxilinə isə qismən nüfuz edə bilir. Bununla belə, sürfələrin açdığı bu izlərin müxtəlif patogenlərin bitkiyə nüfuz etməsinə şərait yaratdığı bildirilir.
İqlim amilləri E.tuberis-in yayılmasını və populyasiyasının artmasını məhdudlaşdıran əsas amildir. Yetkin fərd aktiv şəkildə kartof sahələrinə uça bilir ki, bu da həşəratın yayılmasının əsas yollarından biri sayılır. Kök yumrusu birəböcəyinin uzaq məsafələrə yayılmasının əsas yolu isə torpaq, eləcə də toxumluq və ya ərzaqlıq kartofun ticarət məqsədilə daşınmasıdır.
AQTİ-nin əməkdaşları tərəfindən kök yumrusu birəböcəyinin ekspres risk təhlili əsasında məlumat toplusu hazırlanaraq xidməti istifadə üçün Azərbaycan Qida Təhlükəsizliyi Agentliyinə təqdim edilib.
Oxşar xəbərlər
Bitkiçilik məhsullarının istehsalı və ixracı ilə məşğul olan sahibkarlarla görüş keçirilib
Qida Təhlükəsizliyi Agentliyi bitkiçilik məhsullarının istehsalı və ixracı ilə məşğul olan sahibkarlarla görüş keçirib. Onlayn formatda keçirilən görüşdə son günlər Rusiya Federasiyasına ixrac olunan bir sıra bitkiçilik məhsulları ilə bağlı bu ölkənin Baytarlıq və Fitosanitar Nəzarəti Federal Xidməti tərəfindən AQTA-ya daxil olan müvafiq bildirişlər barədə sahibkarlara məlumat verilib. Qeyd olunub ki, məhsullarında uyğunsuzluq aşkarlanması ilə bağlı bildiriş daxil olan müəssisələrə fitosanitar sertifikatın verilməsi prosesi dayandırılıb və hazırda həmin təsərrüfatlarda monitorinqlər həyata keçirilməkdədir. Görüşdə ixrac zamanı beynəlxalq ticarət qaydalarına və məhsulların idxalçı ölkənin fitosanitar tələblərinə uyğunluğuna, həmçinin qablaşdırma və etiketlənmə ilə bağlı tələblərə ciddi şəkildə əməl edilməsi, eyni zamanda təsərrüfat obyektlərinin AQTA tərəfindən qeydiyyata alınmasının önəmi və qanunvericiliyin tələbləri bir daha sahibkarların diqqətinə çatdırılıb. Sonda sahibkarların fikirləri dinlənilib, onları maraqlandıran suallar cavablandırılıb.
AQTA bitkiçilik məhsullarının ixracı ilə məşğul olan sahibkarlara müraciət edib
Son günlər Rusiya Federasiyasına ixrac olunan bir sıra bitkiçilik məhsulları ilə bağlı bu ölkənin Baytarlıq və Fitosanitar Nəzarəti Federal Xidməti tərəfindən AQTA-ya müvafiq bildirişlər daxil olub. Məhsullarında uyğunsuzluq aşkarlanması ilə bağlı bildiriş daxil olan müəssisələrə fitosanitar sertifikatın verilməsi prosesi Agentlik tərəfindən dayandırılıb, həmin təsərrüfatlarda monitorinqlərə başlanılıb. AQTA bununla bağlı bitkiçilik məhsullarının ixracı ilə məşğul olan sahibkarlara müraciət edərək bildirir ki, ixrac zamanı məhsulların idxalçı ölkənin fitosanitar tələblərinə uyğunluğuna, həmçinin qablaşdırma və etiketlənmə ilə bağlı tələblərə ciddi şəkildə əməl edilməlidir. Sahibkarlar bununla bağlı hər hansı peşəkar dəstək və metodiki köməklik üçün AQTA-nın 1003 “Çağrı Mərkəzi” və ya 012-377-00-77 (daxili 238, 215) telefon nömrələri ilə əlaqə saxlaya bilərlər.
Bitki mühafizə vasitələri və aqrokimyəvi maddələrin satışı mağazasında nöqsanlar aşkarlanıb
Salyan rayonunun Yolüstü kəndində yerləşən, Abuzərov Arif Safalı oğluna məxsus bitki mühafizə vasitələri və aqrokimyəvi maddələrin satışı mağazasında Qida Təhlükəsizliyi Agentliyi tərəfindən yoxlama keçirilib. Baxış zamanı obyektdə ümumi çəkisi 1359.8 kq və 297.15 litr olan son istifadə müddəti bitmiş 92 adda pestisid və aqrokimyəvi maddə aşkarlanıb. Eyni zamanda məhsulların saxlanma şəraitinə əməl olunmadığı, temperatur rejiminin pozulduğu və digər nöqsanlar müəyyən olunub. Faktla bağlı inzibati protokol tərtib edilib, istifadə müddəti bitmiş məhsullar dövriyyədən çıxarılıb.
