Giriş
Azərbaycanda baytarlıq sisteminin inkişafı üzrə görülən işlər Ümumdünya Heyvan Sağlamlığı Təşkilatı tərəfindən yüksək qiymətləndirilib
10 Fevral 2023 09:31
Beynəlxalq ticarət qaydalarına əsasən, heyvanların və heyvan mənşəli məhsulların dövriyyəsinin tənzimlənməsi üçün xüsusi təhlükəli və ətraf mühitə zərər yetirən, habelə geniş iqtisadi itkilərə səbəb olan xəstəliklər Ümumdünya Heyvan Sağlamlığı Təşkilatı (ÜHST) tərəfindən izlənilir. Bu xəstəliklərin vaxtında aşkarlanması və mübarizə tədbirlərinin həyata keçirilməsi üçün təşkilatın üzvlüyünə daxil olan 182 ölkədə baytarlıq sisteminin xüsusi meyarlar əsasında qiymətləndirilməsi aparılır.
Sözügedən meyarlar bioloji təhlükəsizlik, insan və heyvan sağlamlığının müxtəlif aspektlərini özündə birləşdirən 45 sorğu predmetindən ibarətdir. Sorğu predmetləri beş ballıq sistemlə qiymətləndirilir. Qiymətləndirmənin nəticələrinə görə “4” və “5” qiymətlərinin çoxluğu baytarlıq sisteminin beynəlxalq standartlara uyğun qurulduğunu, habelə etibarlı və bütün riskləri qarşılamağa qadir olduğunu göstərir ki, bu da aidiyyəti sahə üzrə beynəlxalq səviyyədə ölkənin nüfuzunun artmasına şərait yaradır.
Azərbaycan Respublikası Qida Təhlükəsizliyi Agentliyinin dəvəti ilə 2022-ci ilin 9-20 may tarixlərində ölkəmizdə ÜHST-nin ekspertləri tərəfindən “Baytarlıq sisteminin PVS aləti vasitəsilə qiymətləndirilməsi” tədbiri həyata keçirilib və araşdırmalara dair son hesabat təqdim edilib. Qiymətləndirmə proqramına quduzluq xəstəliyinə qarşı epizootoloji vəziyyətin araşdırılması və aidiyyəti tövsiyələrin verilməsi də daxil olub ki, bu da respublikada ilk dəfə həyata keçirilir.
Ekspert qrupunun gəldiyi qənaətə görə, 2015-ci ildə keçirilmiş sonuncu qiymətləndirmə dövrü ilə müqayisədə respublikanın baytarlıq sisteminin müasirləşdirilməsində nəzərə çarpacaq dərəcədə ciddi irəliləyişlərə nail olunub. Belə ki, baytarlıq laboratoriyalarının vacib istiqamətlər üzrə beynəlxalq akkreditasiyadan keçməsi və analizlərinin keyfiyyətinə nəzarət mexanizminin işləməsi, heyvan xəstəliklərinin ləğvi üçün xüsusi proqramların hazırlanaraq tətbiq edilməsi, heyvandarlıq məhsullarının təchizat zəncirinin iştirakçısı olan müxtəlif sahibkarlıq subyektləri ilə qarşılıqlı işgüzar əlaqələrin qurulması və beynəlxalq əməkdaşlığın genişlənməsi kimi sahələr ölkəmizin baytarlıq sisteminin güclü tərəfləri kimi göstərilib.
Araşdırma dövründə antimikrob preparatların baytarlıqda tətbiqi və heyvan mənşəli məhsullarda qalıq miqdarının nəzarətdə saxlanmasına daha çox diqqət göstərilməsi və bu sahədə xüsusi prosedurların formalaşdırılmasına ehtiyac duyulduğu qeyd edilib. Ölkənin müxtəlif ərazilərində epizootik vəziyyətdən asılı olaraq xüsusi zonaların və daxili kompartmentlərin yaradılması, habelə bu sahə üzrə mövcud qanunvericiliyin əhatəli olmaması baytarlıq sistemində zəif tərəf kimi qiymətləndirilib.
Hesabatda inkişaf etdirilməli olan sahələrdən biri də heyvan yemlərinin təhlükəsizliyinə nəzarət məsələsidir. Bu sahə cari ildən qüvvəyə minmiş “Qida təhlükəsizliyi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununun predmetinə daxildir ki, burada təhlükəsizliyin təmin edilməsi məqsədilə yemlərin tam təchizat zənciri üzrə nəzarət prosedurları tətbiq ediləcək.
Qiymətləndirmə heyətinin vurğuladığı digər məsələ Heyvanların İdentifikasiyası və Qeydiyyatı Sisteminin ölkəni tam əhatə etməməsidir ki, artıq bu istiqamətdə mühüm addımlar atılaraq Bakı, Sumqayıt şəhərləri və Abşeron rayonunda iribuynuzlu heyvanların və atların identikləşdirilməsi başa çatıb, ölkə miqyasında isə 50 başdan yuxarı heyvan saxlanılan damazlıq və digər təyinatlı təsərrüfatlara aid heyvanların identikləşdirilməsinə başlanıb.
Oxşar xəbərlər
Yoluxucu heyvan xəstəliklərindən qorunmaq məqsədilə tətbiq olunan bəzi məhdudiyyətlər aradan qaldırılıb
Azərbaycan Respublikasının Qida Təhlükəsizliyi Agentliyi Ümumdünya Heyvan Sağlamlığı Təşkilatından daxil olan məlumatlar əsasında dünyadakı epizootik vəziyyətə uyğun olaraq müvafiq tədbirlər həyata keçirir. Ümumdünya Heyvan Sağlamlığı Təşkilatının (WOAH) rəsmi məlumatlarına əsasən, Rusiya Federasiyasının Leninqrad vilayətində xırdabuynuzlu heyvanların çiçək, Pakistan İslam Respublikasının Sind, Pəncab regionlarında nodulyar dermatit, Hindistan Respublikasının Çhattisqarh, Karnataka, Madya Pradeş, Qücərat, Pəncab, Madhya-Pradeş, Uttar-Pradeş, Cammu-Kəşmir, Haryana, Bihar ştatlarında və Haryana ştatının Pançkula, Madhya-Pradeş ştatının Cabua, Maxaraştra ştatının Parbhani inzibati ərazi vahidlərində, Botsvana Respublikasının Kqatlenq dairəsində, Rusiya Federasiyasının Başqırdıstan, Tatarıstan, Komi respublikalarında, Rumıniyanın Teleorman inzibati ərazi vahidində qeydə alınmış yüksək patogen quş qripi xəstəliyi aradan qaldırılıb. Belə ki, WOAH -nin “Quruda yaşayan heyvanların sağlamlıq Məcəlləsi”nə əsasən, qeyd olunan ərazilərdə bu xəstəliklərin ləğv edilməsindən sonra gözləmə müddəti başa çatıb və epizootik sağlamlıq statusu bərpa olunub. Bununla əlaqədar, respublika ərazisinin həmin yoluxucu xəstəliklərdən qorunması məqsədilə adıçəkilən ərazilərə tətbiq edilmiş məhdudiyyətlər aradan qaldırılıb. Eyni zamanda müvafiq tədbirlərin görülməsi üçün Azərbaycan Respublikasının Dövlət Gömrük Komitəsinə müraciət olunub.
Azərbaycan ÜHST-nin İdarəetməyə Nəzarət Komitəsinə üzv seçilib
Azərbaycan Respublikası Ümumdünya Heyvan Sağlamlığı Təşkilatının (ÜHST) İdarəetməyə Nəzarət Komitəsinin üzvü seçilib. Komitədə Azərbaycan, Çin, Avstraliya, Avstriya, Norveç, İrlandiya, Kanada, Çili də daxil olmaqla, ümumilikdə, 16 dövlət təmsil olunur. Bu il ÜHST-nin 91-ci Ali Baş Sessiyasında yaradılan komitənin məqsədi sözügedən təşkilatın normativ sənədlərinin yenilənməsi, maliyyə idarəçiliyi və dünyada sahə üzrə prioritet məsələlərin tənzimlənməsi vəziyyətinin monitorinqinin aparılması və təkmilləşdirilməsindən ibarətdir. Komitənin işi ÜHST-nin Baş Qərargahında yerləşən katiblik tərəfindən koordinasiya ediləcək. Üzv ölkələrin nümayəndələri arasında müxtəlif görüşlərin keçirilməsi, müvafiq sahələr üzrə məsləhətçi və ekspertlərin də iştirakı nəzərdə tutulur. Komitə tərəfindən “İnstitusional, texniki və maliyyə idarəçiliyi üzrə qiymətləndirilmənin nəticələrinə dair hesabat” hazırlanaraq ÜHST-nin rəhbərliyinə təqdim olunacaq. Ölkəmizi İdarəetməyə Nəzarət Komitəsində Azərbaycanın ÜHST-dəki nümayəndəsi, Azərbaycan Respublikası Qida Təhlükəsizliyi Agentliyinin (AQTA) Heyvan sağlamlığı və bioloji təhlükəsizlik şöbəsinin müdiri, respublikanın baş dövlət baytarlıq müfəttişi Qalib Əbdüləliyev təmsil edəcək. Qeyd edək ki, son illər AQTA tərəfindən ölkədə heyvan sağlamlığı və bioloji təhlükəsizliyin təmin edilməsi, başqa ölkələrdən keçə biləcək yoluxucu heyvan xəstəliklərinin qarşısının alınması, habelə ətraf mühitdə biotəhlükəsizliyin pozulmasına səbəb olan xəstəliklərə görə sağlamlıq statusunun təsdiq edilməsi istiqamətində kompleks tədbirlər həyata keçirilməkdədir. Eyni zamanda Azərbaycanın təşəbbüsü ilə heyvan sağlamlığı sahəsində regional əməkdaşlığın gücləndirilməsi ÜHST tərəfindən yüksək qiymətləndirilir. Belə ki, ölkəmiz dabaq xəstəliyi üzrə Şərqi Avropa və Mərkəzi Asiya regionu üzrə məsləhət qrupuna sədr, həmçinin ÜHST-nin “Avropa heyvan rifahı platforması”nın rəhbər komitəsinə üzv seçilib. Cari ildə ölkəmizin xırdabuynuzlu heyvanların taunu və yüksək patogen quş qripi xəstəliklərindən azad olma statusu ÜHST tərəfindən təsdiqlənib. Heyvan sağlamlığı və bioloji təhlükəsizliyin təmin edilməsi sahəsində icra edilən institusional islahatlar nəticəsində ölkəmizə yüksək etimad göstərilərək Azərbaycan Ümumdünya Heyvan Sağlamlığı Təşkilatının İdarəetməyə Nəzarət Komitəsinə üzv seçilib.
Quş qripi xəstəliyinə qarşı epizootoloji monitorinqlər davam etdirilir
Quş qripi xəstəliyinin qarşısının alınması üzrə dövlət qurumlarının və digər aidiyyəti subyektlərin əlaqəli Fəaliyyət Planına uyğun olaraq, 2024-cü ilin 16-20 dekabr tarixlərində növbəti epizootoloji monitorinq keçiriləcək. Bununla əlaqədar risk əsasında müəyyən olunmuş ovçuluq təsərrüfatlarının və milli parkların su-bataqlıq, dənizsahili zonalar və digər ərazilərini əhatə etməklə ərazi ilə yanaşı, vəhşi quşlara ümumi baxış keçiriləcək, xəstəlik törədicisinin aşkar edilməsi məqsədilə vəhşi quşlar ovlanacaq və həmin müddətdə respublikada fəaliyyət göstərən bəzi sənaye əsaslı müxtəlif həcmli quşçuluq müəssisələrində, o cümlədən müxtəlif rayonlardakı (şəhərlərdəki) ailə təsərrüfatlarında saxlanılan ev quşlarından laborator müayinə aparılması üçün diaqnostik nümunələr götürüləcək, habelə ölkə üzrə müəssisələrə, təsərrüfatlara, su hövzələrinə və parklara ümumi baxış keçirilməklə, baytarlıq norma və qaydalarına əməl olunması üçün məqsədyönlü maarifləndirmə-təbliğat tədbirləri həyata keçiriləcək və epizootoloji məlumatlar toplanaraq təhlil ediləcək. Monitorinqlər çərçivəsində müşahidə aparılacaq ərazilər barədə məlumatlar “Epicollect5” proqramına daxil ediləcək. Monitorinqlərdə Qida Təhlükəsizliyi Agentliyinin, Qida Təhlükəsizliyi İnstitutunun, Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi yanında Aqrar Xidmətlər Agentliyinin Heyvan Sağlamlığı və Baytarlıq Xidmətləri Mərkəzinin və yerli Heyvan Sağlamlığı və Baytarlıq Xidmətləri İdarələrinin, Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi yanında Bioloji Müxtəlifliyin Qorunması Xidmətinin və Səhiyyə Nazirliyinin Xüsusi Təhlükəli İnfeksiyalara Nəzarət Mərkəzinin əməkdaşları və mütəxəssisləri iştirak edəcəklər. Tədbirlər müddətində götürülmüş nümunələr İnstitutun Mərkəzi Baytarlıq Laboratoriyasında müvafiq müayinələrə cəlb olunacaq. Monitorinqlərin keçirildiyi dövr ərzində təbiət ərazilərində, ailə və fermer təsərrüfatlarında quduzluq və xırdabuynuzlu heyvanların taunu xəstəlikləri üzrə də müşahidələr aparılacaq, xəstə və ya tələf olmuş heyvanlara rast gəldikdə isə diaqnostik nümunələr götürüləcək.
