Giriş
Cənub sovkasının ekspress risk təhlili aparılıb
8 Dekabr 2022 16:39
Azərbaycan Qida Təhlükəsizliyi İnstitutunun mütəxəssisləri tərəfindən Cənub sovkasının (Spodoptera eridania) ekspress risk təhlili həyata keçirilib. Təhlilin nəticələrinə əsasən, dünyanın bir sıra ölkələrində yayılan bu zərərverici bitkilərə və məhsuldarlığa ciddi ziyan vurur.
Belə ki, Cənub sovkasının vətəni Amerika qitəsinin tropik regionlarıdır. Bu, Mərkəzi və Cənubi Amerikada, o cümlədən Karib dənizi ətrafından Argentinaya qədər olan ərazilərdə geniş yayılmış polifaq zərərverici növüdür. Afrika ölkələrində aparılmış ilkin müşahidələr zamanı Cənub sovkasına manyok, pomidor, qarğıdalı və amarant bitkilərində rast gəlinib. Asiya qitəsində bu zərərvericiyə ilk dəfə 2019-cu ildə Hindistanda təsadüf olunub. Cənub sovkası sürfələrinin ölkənin Maharaştra əyalətinin Tamqaon kəndində soya əkilən tarlalara zərər verdiyi müşahidə edilib. Zərərvericinin Azərbaycanda aşkar olunması ilə bağlı rəsmi məlumat qeydə alınmayıb.
Cənub sovkasına polifaq zərərverici kimi mürəkkəbçiçəklilər, badımcançiçəklilər, paxlalılar, qırtıckimilər, pəncərkimilər və əməköməcikimilər daxil olmaqla, 58 fəsiləyə daxil olan 200-dən çox bitki növündə rast gəlinib. Bundan başqa, şirin kartof, şirin bibər, pomidor, pambıq, kələm, lobya, badımcan, qarğıdalı, turp, manyok, tütün və bir çox dibçək bitkiləri də zərərvericinin ziyan vurduğu bitkilərdəndir.
Cənub sovkası əsasən bitkinin yarpaqları ilə qidalanır və həddindən artıq sirayətlənmə zamanı bitkini tamamilə yarpaqsız qoyur. Zərərverici meyvə və çiçəklərə də ziyan vura bilir. Örtülü təsərrüfatlarda tırtıllar şitillərə ciddi zərər vurmaq potensialına malikdir. Cənub sovkasının cavan tırtılları yarpaqların yumşaq lətli hissəsi ilə qidalanaraq onların skeletləşməsini törədir. Yaşlı tırtıllar isə müxtəlif hissələr, hətta gövdə ilə qidalanmaqla, bitkinin sağlamlığına zərər vurur. Məsələn, zərərverici ilkin olaraq pomidor bitkisinin yarpaqları ilə qidalanır. Bu da yarpaqların skeletləşməsinə səbəb olur. Sonra isə pomidorun meyvəsində dəliklər əmələ gətirərək məhsulun keyfiyyətini və əmtəəlik dərəcəsini aşağı salır.
Bu zərərvericinin inkişaf etməsi üçün optimal temperatur 20-25 dərəcədir. Əsasən subtropik iqlim şəraitinə uyğun zərərverici növü kimi tanınan Cənub sovkasının yetkin dişi fərdi həyat tsikli boyunca 1500-3000 aralığında yumurta qoya bilir. Yumurtalar bitkinin yarpaqlarına böyük həcmdə qoyulur və boz tükcük təbəqə ilə qorunur. Yumurtaların inkişafı adətən 4-8 gün çəkir. Digər sovka növləri kimi Cənub sovkası sürfələrinin inkişaf sürətinə qidalanma və temperatur amilləri təsir edir. Qida qıtlığı olduğu zaman sovkalar "sürü şəklində" bitişik tarlaları sirayətləndirə bilir. Sürfələrin inkişafı adətən 14-18 gün çəkir. Cənub sovkası puplarını torpağın üst qatına qoyur və bu mərhələ adətən 9-12 gün davam edir. Zərərvericinin normal həyat tsikli 40 günə qədərdir. Lakin ətraf mühit amillərindən asılı olaraq, bu müddət 28-30 gün çəkə bilər. Cənub sovkasının yetkin fərdləri əsasən gecələr aktiv fəaliyyətdə olur.
Qeyd edək ki, belə zərərvericilərin respublikamızın ərazisində yayılmasının qarşısının alınması istiqamətində Azərbaycan Respublikasının Qida Təhlükəsizliyi Agentliyinin mütəxəssisləri tərəfindən mütəmadi olaraq, fitosanitar monitorinqlər həyata keçirilir və müvafiq qabaqlayıcı tədbirlər görülür.
Oxşar xəbərlər
AQTA ilə Səudiyyə Ərəbistanının Ətraf Mühit, Su və Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi arasında Anlaşma Memorandumu imzalanıb
Səudiyyə Ərəbistanı Krallığının paytaxtı Ər-Riyad şəhərində Azərbaycan Hökuməti ilə Səudiyyə Ərəbistanı Krallığı Hökuməti arasında iqtisadiyyat, ticarət, investisiya, texnologiya, mədəniyyət, idman və gənclər sahələrində əməkdaşlığa dair Müştərək Komissiyanın 8-ci iclası keçirilib.
Qəhvəyi mərmər bağacığına qarşı mübarizə tədbirləri davam etdirilir
Azərbaycan Respublikasının Qida Təhlükəsizliyi Agentliyi qəhvəyi mərmər bağacığının respublika ərazisində yayılmasının qarşısının alınması, yayılma arealının müəyyən edilməsi və fitosanitar sabitliyin qorunub saxlanılması istiqamətində müvafiq fitosanitar nəzarət və maarifləndirmə tədbirlərini davam etdirir.
Bitkiçilik təsərrüfatlarının qeydiyyatı məhsulların ixrac prosesini sürətləndirir
Kənd təsərrüfatı sahəsində məhsuldarlığın artırılması, ixrac imkanlarının genişləndirilməsi və daxili bazarda sağlam məhsul dövriyyəsinin təmin olunması məqsədilə Azərbaycan Qida Təhlükəsizliyi Agentliyi tərəfindən bitkiçilik təsərrüfatlarının qida təhlükəsizliyi qeydiyyatı prosesi davam etdirilir. Qeydiyyatın əsas məqsədi təsərrüfatların fəaliyyətini qanuni şəkildə tənzimləmək, bitki xəstəlikləri və zərərvericilərlə mübarizəni gücləndirmək, eləcə də məhsulların ixraca yararlılığını təmin etməkdir. Agentlik qeydiyyata alınmış təsərrüfatlarda mütəmadi monitorinqlər və profilaktik tədbirlər həyata keçirir, sahibkarlara zərərvericilərlə mübarizə üsulları və bitki mühafizə vasitələrinin düzgün istifadəsi ilə bağlı təlimatlar verir. Qeydiyyat yalnız ölkədaxili iqtisadiyyat üçün deyil, beynəlxalq fitosanitar öhdəliklərin yerinə yetirilməsi baxımından da mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Belə ki, qeydiyyatsız təsərrüfatlardan ixrac edilən məhsulların mənşəyi məlum olmadığı üçün bəzi hallarda qarşı ölkələr tərəfindən ixraca məhdudiyyətlər tətbiq olunur. Sahibkarlar da qeydiyyatın faydalarını öz təcrübələrində təsdiqləyirlər. İxrac prosesində yaşanan ləngimələr və çətinliklərin qeydiyyatdan sonra aradan qalxdığını bildirən fermerlər məhsulların sağlam və təhlükəsiz şəkildə bazara çıxarılmasının artıq daha asan olduğunu vurğulayırlar. Qeydiyyat prosesi tamamilə ödənişsiz həyata keçirilir və sahibkarlar üçün heç bir əlavə öhdəlik yaratmır. Fermerlər bu prosesə AQTİS sistemi üzərindən onlayn, həmçinin ASAN xidmət mərkəzləri və AQTA-nın regional bölmələri vasitəsilə müraciət edə bilərlər. Dövlət rüsumundan azad olan bu xidmət sahibkarlara dəstək məqsədi daşıyır və sadə, sürətli şəkildə həyata keçirilir. Qanunvericiliyə əsasən, qida təhlükəsizliyi sahəsində qeydiyyatsız fəaliyyət göstərmək qadağandır. Bu səbəbdən fermerlərə və ailə təsərrüfatı sahiblərinə öz təsərrüfatlarını qeydiyyata salmaqları tövsiyə olunur. Nəticə etibarilə qeydiyyat qanuni fəaliyyət, sağlam məhsul, asan ixrac, güvənli gələcək deməkdir.
