Giriş
Çiyələk haqqında nələri bilirik?
27 May 2024 12:31
1. Çiyələk əslində giləmeyvə deyil!
Çünki çiyələkdə toxum yuvası yoxdur və toxumlar birbaşa şirəli lətin üzərində yerləşir. Çiyələk toxumu çöldə olan yeganə meyvədir.
2. Çiyələk aşağı kalori və qlikemik indeksə malikdir.
Aşağı qlikemik indeksə malik olması və lif tərkibinə görə çiyələyin qan şəkərinin artmasına səbəb olma ehtimalı azdır. Ona görə də 2-ci tip diabet xəstələri üçün çiyələk sağlam seçim hesab edilir. Lakin bununla belə pasiyentlərin porsiya miqdarına diqqət etmələri vacibdir. Unutmayaq ki, balanslı qidalanma sağlam qidalanmanın təməlidir.
3. Çiyələk vitamin və minerallarla zəngindir.
Bunlara fol turşusu, manqan və C vitaminini misal çəkmək olar. Fol turşusu yeni hüceyrələrin əmələ gəlməsində iştirak edir. Manqan sümüklərin sağlamlığı və beyin funksiyaları üçün faydalıdır. C vitamini immun sistemi dəstəkləyir və yaraların sağalmasında kollagen sintezinə kömək göstərir. Maraqlıdır ki, 8 ədəd çiyələkdə 1 ədəd portağaldan daha çox C vitamini var.
4. Çiyələk antioksidantlarla zəngindir.
Antioksidantlar orqanizmdəki hüceyrələrə və DNT-yə zərər verə bilən sərbəst radikallarla mübarizə aparmağa kömək edən molekullardır. Daha sadə şəkildə desək, antioksidantlar hüceyrələri zədələnmələrdən qoruyur. Çiyələyin əsas antioksidantı antosianin adlanır. Antosianin həm də çiyələyə qırmızı rəng verir. Çiyələyin tərkibindəki antosianinin miqdarı meyvə yetişdikcə artır. Beləliklə, çiyələk nə qədər qırmızıdırsa, bir o qədər xeyirlidir. Çünki tərkibində daha çox antioksidant var.
5. Çiyələk beynin funksiyasını dəstəkləyir.
Aparılan araşdırmalar nəticəsində məlum olub ki çiyələyin tərkibindəki antioksidantlar beyindəki iltihabı aradan qaldırmağa, yaşla bağlı yaddaş itkisini gecikdirməyə və yaşlılarda Alzheimer riskini azaltmağa kömək edə bilər.
Oxşar xəbərlər
İdxal olunan gilas tinglərində uyğunsuzluq aşkarlanıb
Əkin-səpin materiallarına nəzarət tədbirləri çərçivəsində Türkiyədən idxal edilən gilas tinglərindən Qida Təhlükəsizliyi Agentliyinin əməkdaşları tərəfindən nümunələr götürülərək müayinələrə cəlb olunub. Aparılan müayinələr nəticəsində Çəyirdəklilərin bakterial ləkəliyi (Xanthomonas arboricola pv.Pruni) xəstəliyi aşkarlanıb. Fitosanitar karantin tələblərinə cavab verməyən sözügedən yük partiyası ilə bağlı qanunvericiliyə uyğun qərar qəbul edilərək 17800 gilas tingi məhv edilib. Qeyd edək ki, Çəyirdəklilərin bakterial ləkəliyi patogen bağçılıq təsərrüfatlarına ciddi zərərvurma potensialına malik olmaqla, məhsuldarlığın və keyfiyyət göstəricilərinin azalmasına səbəb olur.
Novruz təamlarından istifadə edərkən nələrə diqqət yetirməliyik?
Novruz süfrəsi bol çeşidli yemək və şirniyyatlarla zəngindir. Bayramın ənənəvi yeməkləri çox zəngin və kalori baxımından yüksək olur, buna görə də balanslı qidalanmaq çox önəmlidir. Bayram günlərində qidaların qarışdırılmaması və müəyyən həddin gözlənilməsi vacib şərtdir. Çünki həddindən artıq yemək mədə-bağırsaq sistemi üçün problemlər yarada bilər. Bayramda zülal, yağ, karbohidrat və lif tərkibli qidaların balanslı şəkildə istehlakına diqqət etmək lazımdır. Xüsusilə də bişmiş qidaların həzmini asanlaşdıran mövsümi tərəvəz salatlarına üstünlük verilməlidir. Tərəvəzlər lif və sellüloza ilə zəngin olduğu üçün aclığı dəf edir və qidanın həzmini asanlaşdırır. Mütəxəssislər bir yemək saatında üçdən artıq çeşiddə yeməyin istehlakını tövsiyə etmirlər. Bayram süfrəsində qızardılmış məhsullara deyil, sobada bişirilmiş balıq və digər ət növlərinə üstünlük verilməlidir. Yaxşı olar ki, balıq yeməkləri hazırlandıqdan sonra tez bir zamanda istehlak edilsin. Bayram günlərində yemək və salatların hazırlanmasında daha geniş istifadə olunan mayonezi qatıqdan hazırlanmış sous, xama və kefirlə əvəz etmək məsləhət görülür. Novruz təamlarından olan şəkərbura, paxlava və digər şirniyyatlar tərkibindəki yağ və şəkər səbəbindən yüksək kalorili qidalardır. Xörəklərdən dərhal sonra yüksək kalorili şirniyyatların yeyilməsi çəkinin artmasına səbəb olur. Bu şirniyyatlarla bərabər çərəzlərin istehlakı gündəlik kalori qəbulunu artırır. Düzgün qidalanmanın vacib şərtlərindən biri də yavaş-yavaş yeməkdir. Çünki doyma siqnalı beynə 20 dəqiqə ərzində çatır. Yavaş-yavaş qidalanma həddindən artıq qida qəbulunun qarşısını alır. Mayenin düzgün qəbul edilməsi də sağlam qidalanmanın vacib şərtlərindəndir. Yemək vaxtı və yeməkdən dərhal sonra su içmək məsləhət görülmür. Suyun qida istehlakından 30 dəqiqə əvvəl ilıq halda içilməsi faydalı hesab olunur. Bayram günlərində fiziki aktivliyin yüksək olması da düzgün və balanslı qidalanmaq qədər vacib və faydalıdır.
"Şüa" restoranında nöqsanlar aşkarlandı
Fiziki şəxs Mikayılov Elvin Vaqif oğluna məxsus Bakı şəhəri, Nərimanov rayonu, Koroğlu Rəhimov 19 ünvanında fəaliyyət göstərən "Şüa" ictimai iaşə müəssisəsində AQTA əməkdaşları tərəfindən keçirilən yoxlama zamanı bir sıra nöqsanlar aşkarlanıb. Belə ki, sanitar-gigiyenik qaydaların gözlənilmədiyi müəssisədə qida məhsullarının saxlanması rejiminə əməl olunmadığı, temperaturun monitorinqinin aparılmadığı, emal sahəsində havalandırma sisteminin quraşdırılmadığı, mal qonşuluğu prinsipi pozulmaqla saxlanılan və baytarlıq sənədləri olmayan balıq, toyuq, hindquşu məhsulları müəyyən olunub. Həmçinin soyuq qəlyanaltılar və isti yeməklərin hazırlanmasının eyni sahədə həyata keçirildiyi, çalışan işçilərin soyunub geyinməsi üç sahənin ayrılmadığı, qida məhsullarının saxlandığı rəflərin korroziyaya uğradığı aşkar olunub. Müəssisədə çalışan işçilərin tibbi müayinədən keçmədən və gigiyenik təlimlərə cəlb edilmədən fəaliyyət göstərməsi kimi bir sıra nöqsanlar qeydə alınıb. Aşkar olunan faktla bağlı inzibati protokol tərtib edilib və nöqsanların aradan qaldırılması üçün icrası məcburi göstərişlər verilib.
