Giriş
Heyvanların qeydiyyata alınması qida təhlükəsizliyinin vacib atributudur
24 Sentyabr 2021 12:25
İdentifikasiya heyvanların fərdi qeydiyyata alınma prosesi (identikləşdirmə) olub, heyvanlara fərdi identikləşdirmə nömrəsinin (kod) verilməsi, heyvanlar barədə məlumat bazasının yaradılması və heyvanların pasportlaşdırılması prosesini özündə əks etdirir. Ölkədə heyvan sağlamlığının təmin olunması istiqamətində həyata keçirilən baytarlıq-sanitariya tədbirləri, epizootik vəziyyət, həmçinin heyvandarlığın inkişafı barədə operativ məlumatların əldə olunmasında identifikasiya sisteminin rolu böyükdür.
Əvvəllər heyvanların tanınması məqsədilə nişanlanması nömrələmə, damğalama, qulağın kəsilməsi və s. üsullardan istifadə olunmaqla həyata keçirilirdi. Lakin bu üsulların heyvan rifahına mənfi təsiri, nömrənin silinməsi və oxunması ilə bağlı yaranan çətinliklər, nömrənin saxtalaşdırılma mümkünlüyü və digər bu kimi çatışmazlıqlar yeni identifikasiya üsullarının tətbiqi zərurətini yaradıb. Bu məqsədlə hazırda vizual və elektron qulaq birkaları, mikroçip, bolyus və s. kimi tanınma nişanlarından istifadə olunaraq heyvan barəsində zəruri məlumatlar elektron məlumat bazasında toplanır.
Qeyd edək ki, identifikasiya sistemi əsasında heyvanların məruz qaldığı baytarlıq tədbirləri (peyvəndləmə, antibiotiklərin və digər baytarlıq preparatlarının tətbiqi və s.), həmçinin diaqnostik nəticələr barədə məlumatlar əldə etmək mümkündür. Baytarlıq preparatlarının orqanizmdən xaricolma müddətinin gözlənilməsi, alqı-satqı, daşınma və kəsim dövründə heyvanlara nəzarət, itmiş heyvanların axtarılması və ya tapılmış heyvanların sahibinin aşkar edilməsi və digər bu kimi proseslərin idarə olunması identifikasiya sisteminin üstünlüklərindəndir. Bu sistem “fermadan süfrəyədək” prinsipinə uyğun olaraq heyvan mənşəli qida məhsullarının qida zənciri boyunca izlənilməsinə və təhlükəsizliyinə, nəticə etibarilə insan sağlamlığının təmin olunmasına və yoluxucu xəstəliklərin yayılmasının qarşısının alınmasına imkan verir. İdentifikasiya sistemi həm də ölkə daxilində heyvan mənşəli qida məhsullarının təhlükəsizliyinin təmin olunması və istehsal edilən məhsulların ixracı zamanı mövcud maneələrin aradan qaldırılmasına zəmin yaradır.
Heyvan sağlamlığının təmin olunmasında və təhlükəsiz heyvan mənşəli qida məhsulları istehsalında identifikasiya sistemi böyük əhəmiyyət kəsb edir. Odur ki, bu sistemin tətbiqi ilə heyvanların genetik xətt üzrə izlənməsi, damazlıq işinin təşkili, qida təhlükəsizliyi üzrə risklərin aşkar edilməsi və idarə olunması, baytarlıq-sanitariya və heyvan sağlamlığı ilə bağlı digər zəruri tədbirlərin tənzimlənməsi əsasında ölkəmizin müasir qida təhlükəsizliyi standartına inteqrasiyasını sürətləndirmək mümkündür.
Hazırda ölkəmizdə AQTA tərəfindən heyvanların identifikasiyası və qeydiyyatı sisteminin (HİQS) yaradılması prosesi həyata keçirilir. İdentifikasiyanın ilk mərhələsi 2021-ci ildə pilot layihə kimi Bakı və Sumqayıt şəhərində, eləcə də Abşeron rayonunda iribuynuzlu heyvanların və atların identikləşdirilməsi, 2022-ci ildən etibarən isə identifikasiyanın mərhələli şəkildə bütün ölkə üzrə tətbiq olunması nəzərdə tutulur.
Məqalə AQTİ-nin Elmi-tədqiqat və risklərin qiymətləndirilməsi departamentinin Heyvan sağlamlığı şöbəsinin mütəxəssisləri Q. Cəlladov, K. Əliyeva və F. Əlizadə tərəfindən hazırlanıb.
Oxşar xəbərlər
Dünyadakı epizootik vəziyyətə uyğun olaraq bəzi məhdudiyyətlər tətbiq olunub
Ümumdünya Heyvan Sağlamlığı Təşkilatının (ÜHST) rəsmi məlumatlarına əsasən, Çin Xalq Respublikasının Sincan Uyğur muxtar regionunda xırdabuynuzlu heyvanların taun, Andorra Knyazlığının Ordino inzibati ərazi vahidində blutanq, Tunis Respublikasının Aryana, Ben-Arous, Beca, Qafsa, Cenduba, Mahdiya, Manuba, Sfax, Silyana, Susa, Zaqvan, Kebili, Medenin vilayətlərində, Koreya Respublikasının Collanam-do əyalətində, Slovakiya Respublikasının Trnavsk, Bratislava diyarlarında isə dabaq xəstəliyi aşkarlanıb. Bundan başqa, Polşa Respublikasının Podkarpatsk, Malopolsk inzibati ərazilərində, Şimali Makedoniya Respublikasının Poloq regionunda Nyukasl, Kamboca Krallığının Kamponq Çnanq, Prea Sianuk əyalətlərində, Şotlandiyanın Haylənd inzibati ərazi vahidində, Amerika Birləşmiş Ştatlarının Nyu-Cersi ştatında, Polşa Respublikasının Sventokşisk inzibati ərazisində, Nigeriya Federativ Respublikasının Kaduna, Zamfara ştatlarında, Toqo Respublikasının Mərkəz, Maritaym vilayətlərində, Banqladeş Xalq Respublikasının Kxulna vilayətində, Hindistan Respublikasının Karnataka ştatında, Toqo Respublikasının Maritaym vilayətində, İngiltərənin Şimal-Şərqi İngiltərə regionunda isə yüksək patogen quş qripi xəstəliyi qeydə alınıb. Respublika ərazisinin qeyd olunan yoluxucu xəstəliklərdən qorunması üçün zonalaşma prinsipi nəzərə alınmaqla, diri iri və xırdabuynuzlu heyvanların, onlara aid məhsulların, habelə diri quş və quşçuluq məhsullarının idxalı və tranzit daşınması ilə bağlı ÜHST-nin “Quruda yaşayan heyvanların sağlamlıq Məcəlləsi”nə uyğun olaraq müvəqqəti məhdudiyyət tətbiq olunub. Eyni zamanda müvafiq tədbirlərin görülməsi üçün Azərbaycan Respublikasının Dövlət Gömrük Komitəsinə müraciət olunub.
Dünyadakı epizootik vəziyyətə uyğun olaraq müvafiq tədbirlər görülür
Ümumdünya Heyvan Sağlamlığı Təşkilatının (ÜHST) rəsmi məlumatlarına əsasən, Rusiya Federasiyasının Başqırdıstan, Buryatiya, Tatarıstan respublikalarında, Zabaykalsk diyarında, Çelyabinsk vilayətində nodulyar dermatit, Rusiya Federasiyasının Dağıstan Respublikasının Dərbənd rayonunda xırdabuynuzlu heyvanların çiçək, Macarıstanın Borşod-Abauy-Zemplen, Dyör-Moşon-Şopron inzibati ərazi vahidlərində, Amerika Birləşmiş Ştatlarının Aydaho, Alabama, Nebraska, Qərbi Virciniya, Corciya, Vaşinqton ştatlarında isə qeydə alınmış yüksək patogen quş qripi xəstəliyi aradan qaldırılıb. Bununla əlaqədar, respublika ərazisinin həmin yoluxucu xəstəliklərdən qorunması məqsədilə qeyd olunan ərazilərə tətbiq edilmiş məhdudiyyətlər aradan qaldırılıb. Eyni zamanda müvafiq tədbirlərin görülməsi üçün Azərbaycan Respublikasının Dövlət Gömrük Komitəsinə müraciət olunub.
Quş qripi xəstəliyinə qarşı növbəti epizootoloji monitorinq keçiriləcək
Respublika ərazisində quş qripi xəstəliyinə qarşı 7-11 aprel tarixlərində epizootoloji monitorinq keçiriləcək. Monitorinq zamanı risk əsasında müəyyən olunmuş ovçuluq təsərrüfatları və milli parkların su-bataqlıq, dənizsahili zonalar və digər əraziləri əhatə etməklə yanaşı, vəhşi quşlara ümumi baxış keçiriləcək, xəstəlik törədicisinin aşkar edilməsi məqsədilə vəhşi quşlar ovlanacaq. Həmçinin quşçuluq müəssisələrində, o cümlədən müxtəlif rayonlardakı (şəhərlərdəki) ailə təsərrüfatlarında saxlanılan ev quşlarından diaqnostik nümunələr götürüləcək. Habelə ölkə üzrə müəssisələrə, təsərrüfatlara, su hövzələrinə və parklara ümumi baxış keçirilməklə, baytarlıq norma və qaydalarına əməl olunması üçün məqsədyönlü maarifləndirmə-təbliğat tədbirləri həyata keçiriləcək və epizootoloji məlumatlar toplanaraq təhlil ediləcək. Monitorinq çərçivəsində müşahidə aparılacaq ərazilər barədə məlumatlar beynəlxalq sistemə daxil ediləcək. Monitorinq Qida Təhlükəsizliyi Agentliyi və aidiyyəti qurumların əməkdaşları və mütəxəssisləri ilə birlikdə həyata keçiriləcək. Tədbir müddətində götürülmüş nümunələr Qida Təhlükəsizliyi İnstitutunun Mərkəzi Baytarlıq Laboratoriyasında müayinələrə cəlb olunacaq.
