Giriş
27 aprel - Beynəlxalq Baytar Həkimi Günüdür
27 Aprel 2024 11:44
27 aprel - Beynəlxalq Baytar Həkimi Günüdür. Dünya Baytarlıq Günü də adlandırılan bu gün Azərbaycanda fəaliyyət göstərən baytar həkimlər tərəfindən qeyd olunur.
Beynəlxalq Baytar Həkimi Günü hər il dünyanın bir çox ölkəsində aprel ayının son şənbə günü qeyd edilir. Bu gün 2000-ci ildə Ümumdünya Baytarlıq Assosiasiyası tərəfindən təsis olunub.
Beynəlxalq Baytar Həkimi Günü dünyada baytarlıq işlərinin müxtəlif aspektlərini önə çəkmək, həmçinin heyvanların sağlamlığına və rifahının yaxşılaşdırılmasına töhfələr vermək məqsədilə keçirilir.
Azərbaycan Respublikasının Qida Təhlükəsizliyi Agentliyi fəaliyyətə başladığı dövrdən heyvan sağlamlığının təmin olunması və baytarlıq nəzarəti sahəsində bir çox nailiyyətlər əldə edib. Respublika ərazisində dabaq, brusellyoz, xırdabuynuzlu heyvanların taunu, qoçların epidemit, quduzluq, quşların qripi, reovirus, infeksion larinqotraxeit, pasterellyoz, infeksion bronxit və mikoplazmoz və s. xəstəliklərə qarşı kənd təsərrüfatı heyvanlarında, vəhşi quş və heyvanlarda dövri olaraq epizootoloji monitorinqlər həyata keçirilir. Ölkəmizdə minimum tələblərə cavab verən heyvan kəsimi müəssisələrinin sayı 15-dən 106-ya çatdırılıb. Eyni zamanda Agentlik tərəfindən baytarlıq preparatlarının qeydiyyatı, idxalı prosedurları və baytarlıq müşahidəedici sənədlərinin verilməsi prosesləri tam elektronlaşdırılıb.
Yüksək patogen quş qripi, dabaq və quduzluq kimi xüsusi təhlükəli xəstəliklər üzrə böhran vəziyyətinin idarə olunması üçün aidiyyəti qurumlarla birlikdə mütəmadi qaydada simulyasiya təlimləri keçirilir. 2022-2023-cü illər üzrə ölkədə heyvanlar arasında quduzluqla bağlı epizootik vəziyyət, o cümlədən relyefin coğrafi xüsusiyyətləri və həssas vəhşi heyvanların miqrasiyasının mövcudluğu nəzərə alınmaqla, kənd ətrafı meşə massivləri əhatə olunmaqla, Xızı və Siyəzən rayonlarının inzibati ərazisindən Qusar və Xaçmaz rayonları ərazisinə və Rusiya Federasiyası ilə dövlət sərhədinə kimi, digər regionda isə Şamaxı rayonunun inzibati ərazisindən Balakən rayonu və Gürcüstanla dövlət sərhədinə qədər helikopter vasitəsi ilə aldadıcı yem səpilərək vəhşi heyvanlar arasında quduzluq xəstəliyinə qarşı peyvəndləmə aparılıb.
Atların manqo xəstəliyi ilə bağlı ölkəmizdən Qazaxıstan Respublikasına ixrac olunan atlara tətbiq edilən qadağa 2021-ci ildən etibarən aradan qaldırılıb və atların ixracı bərpa edilib. Ölkəmizin atların Afrika xəstəliyindən və donuzların Afrika taunu xəstəliyindən 2024-cü il üzrə azadolma statusu Ümumdünya Heyvan Sağlamlığı Təşkilatı (ÜHST) tərəfindən təsdiqlənib.
Respublikamızın xırdabuynuzlu heyvanların taunu xəstəliyindən azadolma statusunun təsdiq olunmasına dair hesabat ÜHST tərəfindən qəbul edilib və ölkəmizin müvafiq tələblərə cavab verməsi barədə qərar qəbul edilib. 2023-cü ilin 25-27 aprel tarixlərində ölkəmizdə keçirilən beynəlxalq tədbirdə Azərbaycan 3 il müddətinə ÜHST-nin dabaq xəstəliyi üzrə Regional məsləhət qrupunun rəhbəri seçilib.
Hazırda ölkəmizdə qida təhlükəsizliyi mexanizminin daha da təkmilləşdirilməsi məqsədilə hər bir heyvanın və heyvandarlıq məhsulunun “fermadan süfrəyədək” izlənilməsinə imkan verəcək Heyvanların İdentifikasiyası və Qeydiyyatı Sistemi yaradılıb.
Həmçinin, heyvan sağlamlığının təmin edilməsi və baytarlıq nəzarətinin həyata keçirilməsində laboratoriya sisteminin əhəmiyyəti nəzərə alınaraq, bu sahədə əsaslı işlər görülüb. Hazırda ölkə ərazisində heyvan xəstəliklərinin diaqnostikası üzrə 8 laboratoriya fəaliyyət göstərir. Bu laboratoriyalar dünyanın ən böyük şirkətləri tərəfindən təşkil olunmuş Beynəlxalq Peşəkarlıq Testlərində heyvan və quşların xüsusi təhlükəli xəstəlikləri üzrə iştirak edib və uğurlu nəticələr qazanıb.
Laboratoriyalar xüsusi təhlükəli xəstəliklər üzrə ISO 17025-2017 standartının tələblərinə uyğun milli akkreditasiyadan keçib. Həmçinin Mərkəzi Baytarlıq Laboratoriyası ölkədə ISO 17025 beynəlxalq standartın tələblərinə uyğun beynəlxalq akkreditasiyadan keçmiş ilk laboratoriyadır.
Eyni zamanda AQTİ tabeliyində böhran vəziyyətinin idarəolunması üçün biotəhlükəsizlik səviyyəsi 2+ uyğun olan, ləvazimat və avadanlıqlarla tam təchiz olan 3 səhra və 1 nəqliyyat tipli mobil laboratoriya fəaliyyət göstərir.
Oxşar xəbərlər
Təhlükəli zoonoz xəstəlik — Qarayara
Qarayara — heyvanlardan insanlara keçə bilən zoonoz xəstəliklərdəndir. Hazırda bütün dünyada insanlar arasında rast gəlinən yoluxucu xəstəliklərin 60%-dən çoxu məhz zoonoz infeksiyaların payına düşür. Heyvanlar bu infeksiyaya xəstəlik törədiciləri ilə çirklənmiş su və torpaq vasitəsi ilə yoluxur. Xəstəliyin əsas əlamətləri isə bunlardır: heyvan qəfil yıxılır, ağız və burun dəliklərindən qanlı köpük, anus dəliyindən isə qan axır, bir neçə dəqiqə ərzində ölüm halı baş verir. Qanda laxtalanma prosesi getmədiyindən, cəsəd qısa müddətdə köpür və bərkimir. Qarayara xəstəliyindən tələf olmuş heyvanların cəsədinin yarılması yolverilməzdir. Ölmüş heyvanın cəsədi yandırılma yolu ilə zərərsizləşdirilməlidir. İnsanlar xəstə heyvanların əti, ondan hazırlanmış yarımfabrikat məhsulların istehlakı və digər ətraf mühit amilləri ilə bu xəstəliyə yoluxa bilər. Bu zaman yoluxmuş şəxs dərhal tibbi yardım almalıdır. Mal-qaranı qarayara xəstəliyindən qorumaq üçün heyvanların dövri peyvəndlənməyə cəlb olunması vacibdir. Xəstəlikdən qorunmağın ən təsirli yolu baytarlıq nəzarəti olmayan yerdən ət almamaqdır.
Dünyadakı epizootik vəziyyətə uyğun olaraq müvafiq tədbirlər görülür
Ümumdünya Heyvan Sağlamlığı Təşkilatının (ÜHST) rəsmi məlumatlarına əsasən, Xorvatiya Respublikasının Brodsko-Posavska inzibati ərazi vahidində, Danimarka Krallığının Şimali Yutlandiya regionunda, Türkiyə Respublikasının Kayseri vilayətində yüksək patogen quş qripi xəstəliyi qeydə alınıb. Respublika ərazisinin bu yoluxucu xəstəlikdən qorunması üçün qeyd olunan ərazilərdə zonalaşma prinsipi nəzərə alınmaqla, xəstəlik baş vermiş təsərrüfatdan 10 km radiusda olan məsafədə yerləşən müəssisələrdən diri quş və quşçuluq məhsullarının idxalına ÜHST-nin “Quruda yaşayan heyvanların sağlamlıq Məcəlləsi”nə uyğun olaraq müvəqqəti məhdudiyyət tətbiq olunub. Eyni zamanda müvafiq tədbirlərin görülməsi üçün Azərbaycan Respublikasının Dövlət Gömrük Komitəsinə müraciət olunub.
AQTA maarifləndirir: Təhlükəli zoonoz xəstəlik – Qarayara
Qarayara ən qorxulu zoonoz xəstəliklərdən biridir. Bu xəstəlik heyvanlarla yanaşı insanlar üçün də böyük təhlükə törədir. Hazırda bütün dünyada insanlar arasında rast gəlinən yoluxucu xəstəliklərin 60%-dən çoxu məhz zoonoz infeksiyaların payına düşür. Xəstəliyə daha çox iri və xırdabuynuzlu heyvanlar, eləcə də at, maral və dəvələr həssasdır. Heyvanlar bu infeksiyaya bir çox hallarda xəstəlik törədiciləri ilə çirklənmiş su və torpaq vasitəsi ilə yoluxa bilərlər. Heyvanlarda xəstəliyin gizli dövrü olduqca qısadır, təxminən 1-3 gün çəkir. Xəstəliyin “ildırımvari” adlandırılan ən sürətli yayılma formasında isə heyvan qəfil yıxılır, ağız və burun dəliklərindən qanlı köpük, anus dəliyindən isə qan axır, bir neçə dəqiqə ərzində ölüm halı baş verir. Qanda laxtalanma prosesi getmədiyindən, cəsəd qısa müddətdə köpür və bərkimir. Qarayara xəstəliyindən tələf olmuş heyvanların cəsədinin yarılması yolverilməzdir. Ölmüş heyvanın cəsədi yandırılma yolu ilə zərərsizləşdirilməlidir. Bu infeksiya insanlara xəstə heyvanların əti, ondan hazırlanmış yarımfabrikat və digər məhsulların istehlakı zamanı yoluxur. Bundan əlavə ölmüş heyvanın leşi, dərisi, daxili orqanları, qarayara sporları ilə çirklənmiş torpaq, su, hava və digər xarici mühit amilləri də yoluxmaya səbəb ola bilər. İnsanlarda xəstəlik daha çox əllərdə və bədənin digər nahiyələrində nekrozlaşmış yaraların əmələ gəlməsi, hərarətin yüksəlməsi, ağız boşluğunun selikli qişasının xorası və digər əlamətlərlə özünü büruzə verir. Qarayaraya yoluxmuş şəxs dərhal tibbi yardım almalıdır. Yaraya müdaxilə edilməsi, infeksiyanın yayılmasına səbəb ola bilər. Mal-qaranı qarayara xəstəliyindən qorumaq üçün heyvanların dövri peyvəndlənməyə cəlb olunması vacibdir. Xəstəlikdən qorunmağın ən təsirli yolu baytarlıq nəzarəti olmayan yerdən ət almamaq, eyni zamanda çarpaz çirklənmənin qarşısını almaq üçün heyvanların kəsildiyi yerlərin meyvə-tərəvəz və başqa qida məhsulları ilə təmas etməsinin qarşısını almaqdır.
