Giriş
AQTA bir sıra pestisidlərin təsiredici maddələrinin tətbiqinin qadağan edilməsi barədə qərar qəbul edib
31 Avqust 2021 19:34
Hazırda kimyəvi çirkləndiricilər bütün dünya ölkələri üçün ciddi problem yaratmaqdadır. Ətraf mühit çirkləndiriciləri arasında pestisidlər xüsusi yer tutur və digər çirkləndiricilərdən fərqli olaraq məqsədli şəkildə ətraf mühitə səpilir.
Kəskin toksikliyi, uzun müddət təsirini saxlaması və ətraf mühit üçün yaratdığı təhlükə nəzərə alınaraq Azərbaycan Respublikası Qida Təhlükəsizliyi Agentliyinin (AQTA) Kollegiyasının 2021-ci il 31 avqust tarixli, 23 nömrəli qərarı ilə 191 adda pestisidin təsiredici maddələrinin idxalı, qeydiyyatı, istehsalı və tətbiqinin qadağan edilməsi ilə bağlı müvafiq qərar qəbul olunub. Siyahıda göstərilən təsiredici maddələr olan pestisidlərin tətbiqi bu qərar imzalandığı gündən üç ay sonra qadağan ediləcək.
Qeyd edək ki, bu siyahı hazırlanarkən “Rotterdam Konvensiyası ilə tənzimlənən kimyəvi maddələr”, “Davamlı Üzvi Çirkləndiricilər haqqında” Stokholm Konvensiyası, “Ozon təbəqəsini dağıdan maddələr” üzrə Beynəlxalq Montreal protokolu və Avropa Birliyi tərəfindən istifadəsi qadağan olunan təsiredici maddələrin siyahısına istinad olunub.
Məlumat üçün bildiririk ki, Stokholm Konvensiyasının əsas məqsədi dünyada ən arzuolunmaz kimyəvi maddələrdən sayılan Davamlı Üzvi Çirkləndiricilərin aradan qaldırılmasına yönəldilib. Davamlı Üzvi Çirkləndiricilər toksik, bioakkumulyativ, yüksək davamlı olub uzun məsafələrə daşına bilir və bununla da canlılar üçün qlobal təhlükə yaradır. "Müəyyən zəhərli kimyəvi maddələrin və pestisidlərin beynəlxalq ticarətində əvvəlcədən razılığın verilməsi proseduruna dair Rotterdam Konvensiyası" Beynəlxalq ticarətdə müəyyən təhlükəli kimyəvi maddələr və pestisidlər üçün əvvəlcədən təsdiq olunmuş razılıq proseduru üzrə beynəlxalq ticarətdə bəzi təhlükəli pestisidlər barədə informasiya mübadiləsini tənzimləyir. Monreal Protokolu Ozon təbəqəsini dağıdan maddələr üzrə beynəlxalq müqavilə olub, ozon təbəqəsini dağıtdıqları ehtimal olunan bir sıra maddələrin istehsalını tədricən dayandırılması yolu ilə ozon təbəqəsinin mühafizə olunmasına yönəldilib.
Beynəlxalq konvensiyalar və qurumlar tərəfindən qadağan olunmuş pestisidlərin kənd təsərrüfatında tətbiqi insan və heyvan sağlamlığında ciddi problemlərin yaranmasına, ətraf mühitin çirklənməsinə, ekoloji tarazlığın pozulmasına, məhsullarda qadağan olunmuş zəhərli kimyəvi maddələrin qalıq miqdarının yaranmasına və ölkəmizin ixrac potensialının azalmasına səbəb ola bilər.
Ekoloji təmiz kənd təsərrüfatı və ərzaq məhsullarının istehsalı, ətraf mühitin və insan sağlamlığının qorunması, torpaq münbitliyinin və strukturunun mühafizəsi baxımından kənd təsərrüfatında qadağan olunmuş təsiredici maddələrin tətbiqi yolverilməzdir.
“Fitosanitar nəzarəti haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun 20.6-cı maddəsinə və Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2007-ci il 22 yanvar tarixli 10 nömrəli Qərarı ilə təsdiq edilmiş “Pestisidlərin, bioloji preparatların və aqrokimyəvi maddələrin dövlət sınağının aparılması, qeydiyyata alınması və istifadəsinə icazə verilmiş preparatların siyahısına daxil edilməsi Qaydaları”nın 26-cı bəndinə əsasən, preparatların təhlükəliliyi barədə yeni məlumatlar daxil olduğu hallarda Azərbaycan Respublikasının Qida Təhlükəsizliyi Agentliyi onların tətbiqini tamamilə və ya müvəqqəti dövr üçün qadağan edir.
Azərbaycan Respublikası Qida Təhlükəsizliyi Agentliyinin Kollegiyasının 2021-ci il 31 avqust tarixli, 23 nömrəli qərarı ilə Azərbaycan Respublikasında tətbiqi qadağan edilən təsiredici maddələrin siyahısı:
|
1 |
1,2-Dichloroethane (EDC) |
|
2 |
1,2-Dibromoethane (EDB) |
|
3 |
2-Naphthyloxyacetic acid (2-NOA) |
|
4 |
2,4,5-T and its salts and esters |
|
5 |
4-CPA (4-Chlorophenoxyacetic acid) |
|
6 |
(Z)-9-Tricosene |
|
7 |
Acephate |
|
8 |
Acetochlor |
|
9 |
Alachlor |
|
10 |
Aldicarb |
|
11 |
Aldrin |
|
12 |
Alpha-Hexachlorocyclohexane (α-HCH) |
|
13 |
Alkyl dimethylbenzyl ammonium chloride (Benzalkonium chloride) |
|
14 |
Amino acids: mix |
|
15 |
Amitrole (aminotriazole) |
|
16 |
Anilofos |
|
17 |
Azinphos-methyl |
|
18 |
Azocyclotin |
|
19 |
Benfuracarb |
|
20 |
Beta-Hexachlorocyclohexane (β-HCH) |
|
21 |
Binapacryl |
|
22 |
Bioallethrin (Esbiothrin) |
|
23 |
Bitertanol |
|
24 |
Bromacil |
|
25 |
Bromophos |
|
26 |
Bromopropylate |
|
27 |
Bronopol |
|
28 |
Butralin |
|
29 |
Cadusafos (aka ebufos) |
|
30 |
Cyanides: calcium, hydrogen, sodium |
|
31 |
Captafol |
|
32 |
Carbofuran |
|
33 |
Chinomethionat (aka quinomethionate) |
|
34 |
Chlorobenzilate |
|
35 |
Chlordane |
|
36 |
Chlordecone |
|
37 |
Chlordimeform |
|
38 |
Chlorfenvinphos |
|
39 |
Chlorfluazuron |
|
40 |
Chloroneb |
|
41 |
Cis-Zeatin |
|
42 |
Cyanazine |
|
43 |
Cycloate |
|
44 |
Dalapon |
|
45 |
Diafenthiuron |
|
46 |
Dichlofluanid |
|
47 |
Dicofol |
|
48 |
DDT |
|
49 |
Decabromodiphenyl ether |
|
50 |
Dieldrin |
|
51 |
Difenzoquat |
|
52 |
Dimethenamid |
|
53 |
Dimethipin |
|
54 |
Dinocap |
|
55 |
Dinoseb, its acetate and salts |
|
56 |
Dioxacarb |
|
57 |
Dioxathion |
|
58 |
Diphenamid (aka difenamide) |
|
59 |
Endrin |
|
60 |
Endosulfan (Technical endosulfan and its related isomers) |
|
61 |
Endothal |
|
62 |
EPTC (S-dipropylthiocarbamate) |
|
63 |
Ethalfluralin |
|
64 |
Ethiofencarb |
|
65 |
Ethion (aka diethion) |
|
66 |
Ethirimol |
|
67 |
Ethoate-methyl |
|
68 |
Ethylene oxide |
|
69 |
Fenamidone |
|
70 |
Fenbutatin oxide |
|
71 |
Fenitrothion |
|
72 |
Fenpiclonil |
|
73 |
Fenthion |
|
74 |
Fentin acetate |
|
75 |
Fentin hydroxide |
|
76 |
Fenvalerate |
|
77 |
Fipronil |
|
78 |
Flamprop-M |
|
79 |
Flocoumafen |
|
80 |
Fluoroacetamide |
|
81 |
Fluazifop |
|
82 |
Flubenzimine |
|
83 |
Flucythrinate |
|
84 |
Flufenzin (ISO: diflovidazin) |
|
85 |
Flufenoxuron |
|
86 |
Flumetsulam |
|
87 |
Fluridone |
|
88 |
Folic acid |
|
89 |
Fomesafen |
|
90 |
Formothion |
|
91 |
Furathiocarb |
|
92 |
Hexachlorocyclohexane (HCH mixed isomers) |
|
93 |
Halfenprox (aka brofenprox) |
|
94 |
Heptachlor |
|
95 |
Hexachlorobenzene |
|
96 |
Hexabromobiphenyl (HBB) |
|
97 |
Hexabromocyclododecane (HBCDD) |
|
98 |
Hexabromodiphenyl ether and heptabromodiphenyl ether |
|
99 |
Hexachlorobutadiene |
|
100 |
Hexaflumuron |
|
101 |
Hydrogen cyanamide |
|
102 |
Hydroxy-MCPA |
|
103 |
Imazamethabenz |
|
104 |
Imazapic |
|
105 |
Imazapyr |
|
106 |
Imazethapyr |
|
107 |
Iminoctadine |
|
108 |
Indolylacetic acid (aka auxins) |
|
109 |
Ioxynil |
|
110 |
Isofenphos |
|
111 |
Kasugamycin |
|
112 |
Lindane (gamma-HCH) |
|
113 |
Mercury compounds, including inorganic mercury compounds, alkyl mercury compounds and alkyloxyalkyl and aryl mercury compounds |
|
114 |
Methabenzthiazuron |
|
115 |
Methamidophos |
|
116 |
Methidathion |
|
117 |
Methyl bromide |
|
118 |
Methoprene |
|
119 |
Metominostrobin |
|
120 |
Mevinphos |
|
121 |
Mirex |
|
122 |
Monocrotophos |
|
123 |
Monolinuron |
|
124 |
Nitrofen |
|
125 |
Norflurazon |
|
126 |
Nuarimol |
|
127 |
Ofurace |
|
128 |
Omethoate |
|
129 |
Orthosulfamuron |
|
130 |
Oxine-copper |
|
131 |
Oxycarboxin |
|
132 |
Oxydemeton-methyl |
|
133 |
Paraquat |
|
134 |
Paraffin oil/(CAS 64741-89-5) |
|
135 |
Paraffin oil/(CAS 64741-88-4) |
|
136 |
Paraffin oil/(CAS 64741-97-5) |
|
137 |
Paraffin oil/(CAS 64742-54-7) |
|
138 |
Paraffin oil/(CAS 64742-65-0) |
|
139 |
Paraffin oil/(CAS 8012-95-1) |
|
140 |
Parathion |
|
141 |
Parathion-methyl |
|
142 |
PCNB (Quintozene) |
|
143 |
Pentachlorobenzene |
|
144 |
Pentachlorophenol and its salts and esters |
|
145 |
Permethrin |
|
146 |
Perfluorooctanoic acid (PFOA), its salts and PFOA-related compounds |
|
147 |
Perfluorooctane sulfonic acid, its salts and perfluorooctane sulfonyl fluoride |
|
148 |
Phenthoate |
|
149 |
Phorate |
|
150 |
Phosalone |
|
151 |
Phosphamidon |
|
152 |
Phosphoric acid |
|
153 |
Primisulfuron |
|
154 |
Procymidone |
|
155 |
Profenofos |
|
156 |
Prometryn |
|
157 |
Propanil |
|
158 |
Propoxur |
|
159 |
Prothiofos |
|
160 |
Prothoate |
|
161 |
Pyrazophos |
|
162 |
Pyridaphenthion |
|
163 |
Pyrimidifen |
|
164 |
Pyrithiobac sodium |
|
165 |
Polychlorinated biphenyls (PCB) |
|
166 |
Polychlorinated dibenzofurans (PCDF) |
|
167 |
Polychlorinated dibenzo-p-dioxins (PCDD) |
|
168 |
Polychlorinated naphthalenes |
|
169 |
Quinalphos |
|
170 |
Quizalofop |
|
171 |
Resmethrin |
|
172 |
Sethoxydim |
|
173 |
Simazine |
|
174 |
Tetrabromodiphenyl ether and pentabromodiphenyl ether |
|
175 |
Tetradifon |
|
176 |
Thiazopyr |
|
177 |
Thiobencarb |
|
178 |
Thiometon |
|
179 |
Tolfenpyrad |
|
180 |
Tolylfluanid |
|
181 |
Toxaphene (Camphechlor) |
|
182 |
Tralomethrin |
|
183 |
Triazamate |
|
184 |
Triazophos |
|
185 |
Tributyl tin compounds |
|
186 |
Trichlorfon |
|
187 |
Tridemorph |
|
188 |
Trifluralin |
|
189 |
Triforine |
|
190 |
Vinclozolin |
|
191 |
Zineb |
Oxşar xəbərlər
Qəhvəyi mərmər bağacığına qarşı mübarizə tədbirləri davam etdirilir
Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabineti tərəfindən təsdiq edilmiş “Qəhvəyi mərmər bağacığına qarşı bitki mühafizəsinə dair Tədbirlər Planı”nın icrası məqsədilə Qida Təhlükəsizliyi Agentliyi Qəhvəyi mərmər bağacığının ölkə ərazisində yayılmasının qarşısının alınması istiqamətində müvafiq fitosanitar nəzarət və maarifləndirmə tədbirlərini davam etdirir. Tədbirlər çərçivəsində Qida Təhlükəsizliyi Agentliyinin, Daşkəsən Rayon İcra Hakimiyyətinin və Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi yanında Aqrar Xidmətlər Agentliyinin yerli bölmələrinin əməkdaşlarının və rayon sakinlərinin iştirakı ilə görüş keçirilib. Görüşdə Qəhvəyi mərmər bağacığının kütləvi aşkarlandığı ərazilərdə müvafiq mübarizə tədbirlərinin gücləndirilməsi, mümkün qışlama yerlərində müşahidələrin aparılması və zərərvericinin aşkarlandığı təqdirdə mexaniki yollarla məhv edilməsi, habelə mübarizə tədbirlərində vətəndaşların aktiv iştirakının zəruriliyi barədə məlumatlar verilib. Qəhvəyi mərmər bağacığına qarşı mübarizə yolları ilə bağlı maarifləndirici çap materialları paylanıb.
Fitosanitar monitorinqlər davam etdirilir
Karantin tətbiq edilən, o cümlədən potensial təhlükəli zərərli orqanizmləri, onların mənbələrini, sərhədlərini, yayılma səbəblərini vaxtında müəyyənləşdirmək və ölkə ərazisində fitosanitar sabitliyin təmin edilməsi məqsədilə Qida Təhlükəsizliyi Agentliyinin fitosanitar müfəttişləri tərəfindən Milli Monitorinq Planına uyğun olaraq meyvə bağlarında monitorinqlər aparılıb. Monitorinq zamanı Beyləqan rayonunda, İmişli rayonunun Murğuzallı, Qaralar, Sabirabad rayonunun Qasımbəyli, Əsgərbəyli, Yuxarı Axtaçı, Muradbəyli, Qəzli, Quruzma, Yenikənd, Mürsəlli, Ulacalı, Bulduq, Ətcələr, Məmişlər, Həşimxanlı, Beşdəli kəndlərində, Saatlı rayonunun Mustafabəyli, Məzrəli, Azadkənd kəndlərində yerləşən nar, xurma və heyva bağlarında zərərli orqanizmlərlə sirayətlənmə əlamətləri olan bitkilərdən nümunələr götürülərək Qida Təhlükəsizliyi İnstitutunun müvafiq laboratoriyasına təqdim edilib. Müayinələr nəticəsində Meyvə milçəyi, Nar meyvəyeyəni, Meyvə çürüməsi, Afrika əncir milçəyi ilə yanaşı, karantin tətbiq edilən zərərli orqanizmlərdən Komstok yastıcası və Yaponiya mumlu yalançı qalxanlı yastıcası, bir təsərrüfatda isə Asiya giləmeyvə drozofilası aşkarlanıb. Agentlik əməkdaşları tərəfindən Astara rayonunun Astara şəhəri, Kijəbə qəsəbəsi, Şiyəkəran, Təngərüd, Siyakü, Velədi, Maşxan, Vaqo kəndlərində, habelə Lənkəran rayonunun Şağlaser kəndində 38 təsərrüfat subyektinə məxsus 119.3 hektar sitrus bağında aparılmış monitorinq zamanı Sitrus ağqanadlısı və Qırmızı tor gənəsi ilə yanaşı, karantin tətbiq edilən zərərli orqanizmlərdən Sitrus tristeza virusu və Yaponiya yalançı qalxanlı mumlu yastıcası müəyyən edilib. Bundan əlavə, Astara rayonunun Şiyəkəran kəndində yerləşən bir neçə sitrus bağında Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi yanında Aqrar Xidmətlər Agentliyinin Astara rayon Bitki Mühafizə Mərkəzinin əməkdaşları ilə birgə monitorinq təşkil edilib və Sitrus ağqanadlısına qarşı Mərkəzin əməkdaşları tərəfindən bitki mübarizə tədbirləri həyata keçirilib.
Qəhvəyi mərmər bağacığı ilə ev şəraitində necə mübarizə aparmaq olar?
Azərbaycan Respublikasının Qida Təhlükəsizliyi Agentliyi (AQTA) Qəhvəyi mərmər bağacığının ölkə ərazisində yayılmasının qarşısını almaq məqsədilə maarifləndirmə tədbirlərini davam etdirir. Tədbirlər çərçivəsində 300-dən çox bitki ilə qidalanaraq onların məhsuldarlığını əhəmiyyətli dərəcədə aşağı salan Qəhvəyi mərmər bağacığının müşahidə olunduğu ölkəmizin şimal-qərb və qərb rayonlarının bəzi kəndlərində yerli əhali və sahibkarlarla maarifləndirici görüşlər keçirilir. Görüşlərdə ev şəraitində zərərvericiyə qarşı mümkün mübarizə tədbirləri barədə məlumatlar çatdırılır. Qəhvəyi mərmər bağacığı evlərin çardaqlarında, qapı və pəncərə boşluqlarında, taxta və odun yığınları arasında qışlaya bilir. Zərərvericinin qışlama yerlərini maksimum məhdudlaşdırmaq məqsədilə evlərdə, çardaqlarda, bağlara yaxın tikililərdə vaxtında təmizləmə və təmir işləri aparılmalıdır. Bundan başqa, bağacığın qışlamaq üçün yaşayış və köməkçi binalara daxil olmasının qarşısını almaq üçün bu tikililərdə pəncərələr torla bağlanmalıdır. Aşkar edildikləri təqdirdə onları süpürgə, tozsoran və s. vasitəsilə toplamaq və məhv etmək lazımdır. Qeyd edək ki, beynəlxalq təcrübədə Qəhvəyi mərmər bağacığı ilə mübarizədə aldadıcı tələlərdən, süni yaradılmış sığınacaq yerlərindən istifadə xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Bağacıq üçün süni qışlama yerləri əsasən boş karton və ya qəzetlə doldurulmuş adi bir qutudan hazırlanır. Bunun üçün boş qutuya kəsilmiş karton və ya kağız parçaları doldurulur. Hazırlanmış sığınacaqlar evin günəş düşən tərəfində, binaların cənub və qərb tərəflərinə və yaxud çardaqda (damda), bağacığın qışlamaya getdiyi yerlərdə yerləşdirilir və ya 2-3 metr hündürlükdə asılır. Bu cür qutulara yığılan bağacıqlar mexaniki yolla toplanaraq məhv edilməlidir.
