Giriş
AQTİ mütəxəssisləri tərəfindən bitki sağlamlığı sahəsində tədbirlər davam etdirilir
13 Sentyabr 2022 14:24
Azərbaycan Qida Təhlükəsizliyi İnstitutunun (AQTİ) mütəxəssisləri tərəfindən Yaponiya şam uzunbığ böcəyinin (Lat. - Monochamus alternatus) yayılmasına nəzarət və ona qarşı effektiv mübarizə tədbirləri aparmaq məqsədilə ekspres risk təhlili həyata keçirilib.
Yaponiya şam uzunbığ böcəyi bir sıra Cənubi Asiya ölkələrində yayılmış bitki zərərvericisidır. Bu növə daha çox Yaponiya, Çin, Koreya, Laos, Tayvan və Vyetnamda rast gəlinir. Zərərverici taxta qablaşdırma materiallarının beynəlxalq ticarəti zamanı Çindən Avropaya (Estoniya, Almaniya, Böyük Britaniya, Danimarka, Norveç) keçib. İndiyə kimi Yaponiya şam uzunbığ böcəyinin Azərbaycanda aşkar edilməsi ilə bağlı isə heç bir rəsmi məlumat qeydə alınmayıb.
Adından da göründüyü kimi, zərərvericinin əsas sahib bitkisi şam ağacıdır, həmçinin, bu zərərverici Şamkimilər (Lat.-Pinaceae) və Sərvkimilər (Lat.-Cupressaceae) fəsiləsindən olan digər ağac növləri ilə qidalanır. Eyni zamanda, bu zərərvericinin sahib bitkilərinə Yapon qızılşamı və Yapon qaraşamı, Çin qızılşamı aid edilir. Bundan başqa, zərərverici alma, ağcaqayın, ağ şam, Himalay sidri, Livan sidri, Çin ardıcı və digər ağac növlərinə də ziyan vura bilər.
Yaponiya şam uzunbığ böcəyi orta illik temperaturdan və iqlim şəraitindən asılı olaraq ildə 1-2 nəsil verir və ömrünün çox hissəsini ağacda keçirir. Yaponiyanın Okinava ərazisində yetkin fərdlərə aprel-avqust aylarında, Mərkəzi Yaponiyada isə may-avqust aylarında təsadüf edilib.
Dişi fərdlər qurumuş və yeni kəsilmiş ağacların budaqlarını gəmirməklə qabıq hissədə yarıqlar əmələ gətirir və hər yarığa bir yumurta qoyulmaqla orta hesabla 60-200 (bəzən 200-dən çox) yumurta qoya bilir. Sürfələr 6-9 gün ərzində yumurtadan çıxır. Pup mərhələsi 17-19 gün, erkən yetkinlik mərhələsi isə 6-8 gün davam edir. Yetkin fərdlər təbii şəraitdə 70-125 gün, laboratoriya şəraitində isə 25°C temperaturda orta hesabla 100 gün yaşayır.
Yaponiya şam uzunbığ böcəyinin yetkin fərdləri sahib bitkilərin qabığı ilə qidalanır. Onlar yeni kəsilmiş və qurumuş ağaclara yumurta qoyaraq ağacların özəyini sirayətləndirir. Sürfələrin qidalanması və inkişafı bitkilərin məhvini sürətləndirir və əmtəə dəyərini aşağı salır.
Yaponiyada ən çox ağac itkisi 1979-cu ildə qeydə alınıb. Həmin il Yaponiya şam uzunbığ böcəyi 2,4 milyon kubmetr ağaca ziyan vurub.
Oxşar xəbərlər
Gəncədə yaşayış evində saxta alkoqollu içkilərin istehsal edildiyi aşkarlanıb
Gizli fəaliyyət göstərən saxta alkoqollu spirtli içki istehsalı ilə bağlı daxil olan məlumat əsasında Qida Təhlükəsizliyi Agentliyinin və yerli polis idarəsinin əməkdaşları Gəncə şəhəri, M.Ə.Sabir küçəsində Fituri Əsmər Mehman qızına məxsus yaşayış evində reyd keçirib. Yoxlama zamanı müxtəlif əmtəə nişanlı şüşə butulkaların yuyulub təmizlənərək, saxta üsullarla alkoqollu içkilərin qablaşdırıldığı müəyyən olunub. 13 ədəd 1 l-lik, 9 ədəd 0.7 l-lik, 4 ədəd 0.5 l-lik “Banketnaya Yubiley”, 19 ədəd 1 l-lik, 7 ədəd 0.7 l-lik, 5 ədəd 0.5 l-lik “Organic Line”, 1 ədəd 1 l-lik, 3 ədəd 0.7 l-lik “Banketnaya”, 1 ədəd 1 l-lik, 1 ədəd 0.5 l-lik “Старый Доктор” əmtəə nişanlı satış məqsədilə qablaşdırılmış saxta alkoqollu içki, həmçinin müxtəlif yerli və xarici brend markalı içkilərə məxsus butulka və qapaqlar, içərisində 25 litr su-spirt qarışığı olan plastik çəllək aşkarlanıb. Faktla bağlı qanunvericiliyə uyğun müvafiq tədbirlər görülüb. Məhsullardan nümunələr götürülərək laborator müayinələrə cəlb edilib. Qanunsuz istehsal olunan alkoqollu içkilərin satış yerlərinin müəyyən edilməsi istiqamətində zəruri tədbirlər həyata keçirilməkdədir. Araşdırmalar davam etdirilir.
Saxta süd məhsullarının sosial media səhifəsində satışa çıxarıldığı müəyyən edilib
Sosial media platformasında satışı həyata keçirilən qaymağın keyfiyyətinin aşağı olması ilə bağlı Qida Təhlükəsizliyi Agentliyinə daxil olan müraciət əsasında Abşeron rayonu, Masazır qəsəbəsi, Ə.Vahid küçəsi, “Salty Park” yaşayış kompleksi, giriş 1, ev 295 ünvanında yoxlama keçirilib. Baxış zamanı fiziki şəxs Nəzərova Könül Sabir qızının istehsalçı müəssisələrdən tərkibində quru süd və süd yağı əvəzedicisi olan müxtəlif növ süd məhsullarını (qaymaq, pendir və s.) alıb etiketini çıxararaq, “təbii süd məhsulu” adı altında, müşayiətedici sənədləri olmadan “TikTok” və “İnstagram” sosial media səhifələrində satışını həyata keçirdiyi aşkarlanıb. Eyni zamanda süd məhsullarının temperatur rejimi gözlənilmədən, soyuducu avadanlıqla təmin edilməyən minik avtomobili vasitəsilə müştərilərə çatdırıldığı müəyyən edilib. Faktla bağlı qanunvericiliyə uyğun zəruri tədbirlər görülüb, qanunsuz fəaliyyətin qarşısı alınıb. Qeyd edək ki, saxta məhsulların satışı istehlakçıların hüquqlarının pozulmasıdır. Saxlama şəraitinə riayət olunmadan məhsulların satışı isə mikrobioloji çirklənməyə səbəb ola bilər ki, bu da insan sağlamlığı üçün təhlükəli hesab olunur. Vətəndaşlar qida təhlükəsizliyi sahəsində istehlakçı hüquqlarının pozulması və qanunazidd hallarla rastlaşdıqda, bu barədə konkret faktlarla Agentliyin “1003-Çağrı Mərkəzi”nə məlumat verə bilərlər. Müraciət daxil olduqdan dərhal sonra araşdırmalara başlanılacaq və qanunvericiliyə uyğun müvafiq tədbirlər görüləcəkdir.
Bərdədə heyvan satışı bazarında ciddi nöqsanlar müəyyən edilib
Bərdə rayonu, Alpoud kəndində fəaliyyət göstərən “Ticarət Mərkəzi” MMC-yə məxsus heyvan satışı bazarında Qida Təhlükəsizliyi Agentliyinin əməkdaşları tərəfindən keçirilmiş yoxlama zamanı aşkarlanan nöqsanların icra vəziyyəti ilə bağlı plandankənar yoxlama aparılıb. Baxış zamanı bazarda satışa çıxarılan müxtəlif çeşiddə ət məhsullarının və unlu qənnadı məmulatlarının temperatur rejiminə əməl edilmədən və birbaşa günəş şüaları altında saxlandığı, əl yuma çanaqlarının mövcud olmadığı, qida məhsulları ilə təmasda olan səthlərin korroziyaya uğradığı və natəmiz olduğu, qida məhsulları üçün ayrıca yuma sahəsinin təşkil edilmədiyi, işçi heyətin gigiyena qaydalarına riayət etmədiyi və xüsusi geyimlə təmin olunmadığı, müvafiq təmizlik işlərinin görülmədiyi aşkarlanıb. Faktla bağlı sahibkar barəsində inzibati protokol tərtib olunub, qeyd edilən məhsullar satışdan kənarlaşdırılıb və icrası məcburi göstərişlər verilib.
