Giriş
Bakıda Ümumdünya Heyvan Sağlamlığı Təşkilatının Kommunikasiya üzrə Milli Əlaqələndiriciləri üçün Regional Seminar işə başlayıb
18 Oktyabr 2023 10:19
Bu gün Bakıda Ümumdünya Heyvan Sağlamlığı Təşkilatının (ÜHST) Kommunikasiya üzrə Milli Əlaqələndiriciləri üçün Regional Seminarın işinə start verilib.
18-20 oktyabr tarixlərini əhatə edən tədbir Azərbaycan Respublikasının Qida Təhlükəsizliyi Agentliyi (AQTA) ilə ÜHST-nin birgə təşkilatçılığı və Avropa İttifaqının (Aİ) dəstəyi ilə təşkil olunub. Seminarda AQTA, Azərbaycan Respublikası Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi, Azərbaycan Respublikası Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi, ÜHST və Aİ-nin məsul şəxsləri və əməkdaşları iştirak edir.
Seminar Kommunikasiya üzrə Milli Əlaqələndiricilər üçün infodemiyanının idarə olunması və fövqəladə hallar zamanı onların təsirinin azaldılması üçün milli imkanların yaradılması, heyvan sağlamlığı və əlaqəli sahələrdə infodemiyanın qarşısının alınması və onlara qarşı cavab tədbirlərinin görülməsi üçün istifadə edilən strategiyalar, təcrübələr, metodlar və alətlər haqqında ümumi məlumatların ötürülməsi və infodemiya ilə mübarizə üzrə ölkələrin təcrübələrinin bölüşülməsi məqsədilə keçirilir.
Tədbirdə çıxış edən AQTA sədrinin müavini Balarəhim Quliyev bildirib ki, Agentliyin məqsədlərindən biri “Vahid sağlamlıq” konsepsiyası çərçivəsində insanların və heyvanların sağlamlığı üçün təhlükə yaradan, təbiətə və ətraf mühitə ziyan vuran, habelə ciddi iqtisadi itkilərə səbəb olan xəstəliklərə qarşı ən effektiv izləmə və mübarizə üsullarını icra etməkdir. Respublikamız bununla qloballaşan dünyada bioloji təhlükəsizliyin təmin olunması və zərərsiz qida məhsulları ilə təminatın yaxşılaşdırılması işlərinə fayda vermək niyyətindədir. Azərbaycanın 1995-ci ildə ÜHST-yə üzv qəbul edildiyini vurğulayan B.Quliyev vurğulayıb ki, təşkilatla əməkdaşlıq ölkəmizdə heyvan sağlamlığı problemlərinin həllində, bioloji təhlükəsizliyin qorunmasında və beynəlxalq ticarətin tənzimlənməsində mühüm rol oynayır. Eyni zamanda Agentlik son 5 ildə ÜHST-nin, Aİ-nin, BMT-nin Ərzaq və Kənd Təsərrüfatı Təşkilatının və digər beynəlxalq təşkilatların çağırışlarına qoşulmaqla, beynəlxalq və regional miqyasda xüsusi təhlükələrə səbəb olan heyvan xəstəlikləri ilə mübarizədə məqsədyönlü tədbirləri davam etdirir. Belə ki, “Xırdabuynuzlu heyvanlar arasında taun xəstəliyinə nəzarət və xəstəliyin aradan qaldırılması üzrə Qlobal Strategiya” ilə bağlı müvafiq işlər görülüb və “Transsərhəd heyvan xəstəlikləri üzrə Qlobal Çərçivə” (GF-TAD) daxilində Proqressiv Nəzarət yolu (PCP) və Dabaq xəstəliyi ilə mərhələli mübarizə Planı çərçivəsində fəaliyyətlər həyata keçirilir. Bununla yanaşı, Azərbaycan 2023-2025-ci illər üzrə dabaq xəstəliyi üzrə Şərqi Avrasiya Regional Məsləhət Qrupunun sədri seçilib.
AQTA sədrinin müavini qeyd edib ki, müvafiq sahədə ölkələrarası işgüzar əlaqələrin qurulması ilə yanaşı, respublika daxilində xüsusi təhlükəli heyvan xəstəliklərinə qarşı mübarizə işində əlaqədar qurumlar arasında çevik kommunikasiya mexanizmləri, habelə dövlət-özəl sektor əməkdaşlığı strategiyası tətbiq olunmaqdadır. Belə ki, bu il Azərbaycanda region ölkələri arasında ilk dəfə aviasiyadan istifadə edilməklə, meşə massivində vəhşi heyvanların aldadıcı yem vasitəsilə peyvəndlənməsi həyata keçirilib və bu tədbir davam etdiriləcək. Həmçinin tədbirin regional effektinin təmin olunması üçün Rusiya Federasiyası və Gürcüstan Respublikası ilə uyğunlaşdırılmış şəkildə eyni strategiyanın həyata keçirilməsinə dair müzakirələr aparılır. Eləcə də yüksək patogen quş qripi, dabaq və quduzluq kimi xüsusi təhlükəli xəstəliklər üzrə böhran vəziyyətinin idarə olunması üçün ölkəmizdə mütəmadi qaydada simulyasiya təlimləri keçirilir. Müxtəlif xəstəliklərə görə, ailə təsərrüfatlarında, quşçuluq müəssisələrində və təbiət ərazilərində aidiyyəti qurumların iştirakı ilə mütəmadi olaraq epizootoloji monitorinqlər reallaşdırılır. Qeyd edilənlərlə yanaşı, respublikada xüsusi təhlükəli heyvan xəstəliklərinin erkən aşkarlanması və çevik cavab tədbirlərinin icrası məqsədilə ciddi işlər aparılır və bu sahə dövlətin diqqət mərkəzindədir. Hazırda müxtəlif növ heyvanlara aid 39 xəstəliyə qarşı mübarizə tədbirləri dövlət büdcəsinin vəsaiti hesabına maliyyələşdirilir.
Seminarda müvafiq nazirliklərin və beynəlxalq təşkilatların nümayəndələri də çıxış edib. Çıxışlardan sonra isə tədbir “ÜHST-nin kommunikasiya fəaliyyətlərinin və əlaqələndirici şəxslərinin rolunun araşdırılması” və “İnfodemik idarəetmə konsepsiyası və proseslərinə giriş” mövzularına dair təqdimat, interaktiv sessiya və simulyasiya məşqləri ilə davam edib.
Seminar zamanı AQTA-nın heyvan sağlamlığı sahəsində 5 il ərzində gördüyü işlərə və ÜHST-nin Kommunikasiya üzrə Milli Əlaqələndiricilərinin roluna dair videoçarxlar nümayiş olunub.
Qeyd edək ki, tədbir çərçivəsində oktyabrın 19-da “Adekvat müdaxilələr və qiymətləndirmə ilə infodemiyanı necə həll etmək olar?” mövzusu ilə bağlı təqdimat və simulyasiya məşqlərinin həyata keçirilməsi və müzakirələrin aparılması, oktyabrın 20-də isə müvafiq məsələlər üzrə təqdimat və sessiyaların təşkil olunması planlaşdırılır.
Oxşar xəbərlər
Dünyadakı epizootik vəziyyətə uyğun olaraq müvafiq tədbirlər görülür
Azərbaycan Respublikasının Qida Təhlükəsizliyi Agentliyi başqa ölkələrdən respublikamızın ərazisinə keçə biləcək yoluxucu heyvan xəstəliklərindən qorunmaq məqsədilə Ümumdünya Heyvan Sağlamlığı Təşkilatından daxil olan məlumatlar əsasında dünyadakı epizootik vəziyyətə uyğun olaraq müvafiq tədbirlər həyata keçirir. Ümumdünya Heyvan Sağlamlığı Təşkilatının (WOAH) rəsmi məlumatlarına əsasən, Fələstin Dövlətinin Ramallah və Əl-Bireh əyalətində dabaq, Fransa Respublikasının Korsika regionunda, Almaniya Federativ Respublikasının Berlin şəhərində blutanq, Əlcəzair Xalq Demokratik Respublikasının Əlcəzair, Tipaza, El Tarf, Bürc-Bü-Ərriric, Setif, Tebessa, Skikda əyalətlərində nodulyar dermatit, Amerika Birləşmiş Ştatlarının İllinoys ştatında isə yüksək patogen quş qripi xəstəliyi qeydə alınıb. Respublika ərazisinin qeyd olunan yoluxucu xəstəliklərdən qorunması üçün zonalaşma prinsipi nəzərə alınmaqla, Ramallah və Əl-Bireh əyalətində xəstəlik baş vermiş təsərrüfatdan 10 km radiusda olan məsafədən çütdırnaqlı heyvanların (iri və xırdabuynuzlu heyvanlar, donuz, dəvə və s.), habelə onlara aid xammal və məhsulların idxalına və tranzit daşınmasına, Korsika regionunda və Berlin şəhərində xəstəlik baş vermiş təsərrüfatdan 150 km radiusda olan məsafədən bütün növ diri iri və xırdabuynuzlu heyvanların, dəvələrin, həmçinin onlara aid genetik materialların idxalına, Əlcəzair, Tipaza, El Tarf, Bürc-Bü-Ərriric, Setif, Tebessa və Skikda əyalətlərində xəstəlik baş vermiş təsərrüfatdan 50 km radiusda olan məsafədən bütün növ diri iribuynuzlu heyvanların və onlara aid genetik materialların idxalına, İllinoys ştatında xəstəlik baş vermiş təsərrüfatdan 10 km radiusda olan məsafədə yerləşən müəssisələrdən diri quş və inkubasiya yumurtalarının, quş ətinin, tərkibində quş emalı məhsulları olan quş ətindən və bütün növ quşçuluq məhsulundan alınan hazır ət məhsullarının (quş qripi viruslarının məhv edilməsini təmin edən termik emala məruz qalan mallar istisna olmaqla), quş yemləri və quş üçün yem əlavələrinin (bitki mənşəli, kimyəvi və mikrobioloji sintez yolu ilə alınmış yemlər və yem əlavələri istisna olmaqla), quşların saxlanması, kəsilməsi və emalı üçün istifadə olunmuş avadanlıqların idxalına WOAH-nin “Quruda yaşayan heyvanların sağlamlıq Məcəlləsi”nə uyğun olaraq müvəqqəti məhdudiyyət tətbiq olunub.
Fitosanitar monitorinqlər davam etdirilir
Karantin tətbiq edilən, o cümlədən potensial təhlükəli zərərli orqanizmləri, onların mənbələrini, sərhədlərini, yayılma səbəblərini vaxtında müəyyənləşdirmək və ölkə ərazisində fitosanitar sabitliyin təmin edilməsi məqsədilə Qida Təhlükəsizliyi Agentliyinin fitosanitar müfəttişləri tərəfindən Milli Monitorinq Planına uyğun olaraq meyvə bağlarında monitorinqlər aparılıb. Monitorinq zamanı Beyləqan rayonunda, İmişli rayonunun Murğuzallı, Qaralar, Sabirabad rayonunun Qasımbəyli, Əsgərbəyli, Yuxarı Axtaçı, Muradbəyli, Qəzli, Quruzma, Yenikənd, Mürsəlli, Ulacalı, Bulduq, Ətcələr, Məmişlər, Həşimxanlı, Beşdəli kəndlərində, Saatlı rayonunun Mustafabəyli, Məzrəli, Azadkənd kəndlərində yerləşən nar, xurma və heyva bağlarında zərərli orqanizmlərlə sirayətlənmə əlamətləri olan bitkilərdən nümunələr götürülərək Qida Təhlükəsizliyi İnstitutunun müvafiq laboratoriyasına təqdim edilib. Müayinələr nəticəsində Meyvə milçəyi, Nar meyvəyeyəni, Meyvə çürüməsi, Afrika əncir milçəyi ilə yanaşı, karantin tətbiq edilən zərərli orqanizmlərdən Komstok yastıcası və Yaponiya mumlu yalançı qalxanlı yastıcası, bir təsərrüfatda isə Asiya giləmeyvə drozofilası aşkarlanıb. Agentlik əməkdaşları tərəfindən Astara rayonunun Astara şəhəri, Kijəbə qəsəbəsi, Şiyəkəran, Təngərüd, Siyakü, Velədi, Maşxan, Vaqo kəndlərində, habelə Lənkəran rayonunun Şağlaser kəndində 38 təsərrüfat subyektinə məxsus 119.3 hektar sitrus bağında aparılmış monitorinq zamanı Sitrus ağqanadlısı və Qırmızı tor gənəsi ilə yanaşı, karantin tətbiq edilən zərərli orqanizmlərdən Sitrus tristeza virusu və Yaponiya yalançı qalxanlı mumlu yastıcası müəyyən edilib. Bundan əlavə, Astara rayonunun Şiyəkəran kəndində yerləşən bir neçə sitrus bağında Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi yanında Aqrar Xidmətlər Agentliyinin Astara rayon Bitki Mühafizə Mərkəzinin əməkdaşları ilə birgə monitorinq təşkil edilib və Sitrus ağqanadlısına qarşı Mərkəzin əməkdaşları tərəfindən bitki mübarizə tədbirləri həyata keçirilib.
AQTİ-nin laboratoriyaları biotəhlükəsizliyin təmin olunmasında xüsusi rol oynayır
Azərbaycan Qida Təhlükəsizliyi İnstitutunda (AQTİ) ölkənin biotəhlükəsizlik statusunun daim nəzarətdə saxlanması məqsədilə xüsusi təhlükəli xəstəliklərin çevik şəkildə laborator diaqnostikası həyata keçirilir. Belə ki, AQTİ-nin bütün ölkəni əhatə edən, müasir maddi-texniki bazaya malik laboratoriyalarında peşəkar kadrlar tərəfindən aparılan sınaqlar sayəsində respublikaya idxal olunan bitki və heyvan mənşəli qida məhsullarında bioloji təhlükələr vaxtında aşkarlanır və müvafiq tədbirlər görülür. AQTİ tərəfindən ölkəmizdə heyvan sağlamlığının qorunması və zoonoz xəstəliklərin qarşısının alınması məqsədilə quş qripi xəstəliyinin diaqnostikası, monitorinqi və idarə olunması sahəsində silsilə tədbirlər həyata keçirilir. Xüsusi təhlükəli xəstəliklər üzrə böhran vəziyyətinin idarə edilməsi üçün ixtisaslaşmış əməliyyat qrupları mütəmadi olaraq quş qripi xəstəliyi də daxil olmaqla assosiativ-simulyasiya məşğələlərini icra edir. Bu çərçivədə peşəkar mütəxəssislər ölkə üzrə quş populyasiyasında davamlı monitorinq proqramlarına qatılır. Yüksək dəqiqlikli diaqnostik avadanlıqlarla təchiz olunan laboratoriyalarda quş qripi virusunun subtiplərinin aşkarlanmasında müasir metodlar tətbiq edilir. Eyni zamanda seroloji müayinələr vasitəsilə quşçuluq sahəsində istifadə olunan peyvəndlərin effektivliyi qiymətləndirilir. Həyata keçirilən tədbirlər çərçivəsində Mərkəzi Baytarlıq Laboratoriyası Türkiyənin Akkreditasiya Qurumu “TÜRKAK”ın quş qripi xəstəliyi daxil olmaqla 61 parametr üzrə “ISO/IEC 17025:2017 – Sınaq və kalibrləmə laboratoriyalarının səriştəliliyinə dair ümumi tələblər" standartına uyğun Akkreditasiya Attestatını əldə edib. Mütəmadi olaraq laboratoriyalar quş xəstəlikləri üzrə müxtəlif beynəlxalq səriştəlilik sınaqlarında uğurla iştirak edir. İnstitutun beynəlxalq standartlara cavab verən 2-ci səviyyəli biotəhlükəsizlik laboratoriyaları paytaxt Bakıda və bölgələrdə fəaliyyət göstərir. Stasionar laboratoriyalarla yanaşı, 2+ biotəhlükəsizlik səviyyəsinə malik səyyar laboratoriyaların imkanlarından da epizootoloji monitorinqlər zamanı geniş istifadə olunur. Bu da xüsusi təhlükəli və ya zoonoz xəstəliklərin alovlanması zamanı hadisə yerində müayinələrin operativ şəkildə aparılmasında, həmçinin qabaqlayıcı və nəzarət tədbirlərinin görülməsində əvəzsiz rol oynayır.
