Giriş
Fındıq bağlarında təhlükəli zərərverici aşkarlanıb
7 Oktyabr 2022 15:07
Azərbaycan Respublikasının Qida Təhlükəsizliyi Agentliyi (AQTA) tərəfindən ölkə ərazisində fitosanitar sabitliyin qorunması, təhlükəli zərərli orqanizmlərin erkən aşkarlanması və yayılmasının qarşısının alınması məqsədilə fitosanitar nəzarətində olan karantin obyektlərində mütəmadi olaraq monitorinqlər həyata keçirilir.
Milli Monitorinq Planı çərçivəsində Agentlik əməkdaşları tərəfindən Şəki-Zaqatala bölgəsində meyvə bağlarında aparılan monitorinqlər zamanı təhlükəli zərərverici olan qəhvəyi mərmər taxtabiti (Halyomorpha halys) müəyyən edilib. Zərərverici əsasən Balakən şəhəri və rayonun Hənifə, Kortala, Püştətala kəndləri, Zaqatala rayonunun Əliabad qəsəbəsi, Muxax, Bazar, Yuxarı Tala, Aşağı Tala, Üçüncü Tala kəndləri, Qax rayonunun Tasmalı və Zəyəm kəndləri ərazisində yerləşən fındıq bağlarında, Zaqatala rayonunun qoz və qarğıdalı əkin sahələrində aşkarlanıb.
Qeyd edək ki, qəhvəyi mərmər taxtabiti 49 fəsiləyə aid olan 300-dən çox bitki ilə qidalanır ki, bunlardan 113-ü Azərbaycan florasında mövcuddur. Meyvə bitkilərindən kivi, alma, armud, fındıq, üzüm, xurma, sitrus bitkiləri, tərəvəz bitkilərindən kələm, xiyar, balqabaq, soya, lobya, pomidor və s., texniki bitkilərdən şəkər çuğunduru, pambıq, günəbaxan, tütün, o cümlədən dekorativ və bəzək ağac, kol və ot bitkilərinə ziyan vura bilir.
Zərərərverici kənd təsərrüfatı əhəmiyyətli bitkilərin məhsuldarlığını əhəmiyyətli dərəcədə aşağı salaraq 90%-ə qədər məhsul itkisinə səbəb ola bilir. Həm yetkin, həm də sürfə mərhələsində qida bitkilərinin əsasən meyvələri, cavan budaqların və yarpaqların şirəsi ilə qidalanır. Bu zaman meyvə-tərəvəzlərin səthini zədələyərək həmin hissədə nekroz əmələ gətirir, meyvənin qabığı altında quru pambıqvari toxuma yaranır, meyvənin dadı pisləşir, üst səthində kələ-kötürlük formalaşır.
Zərərverici əsasən təzə meyvə-tərəvəz, kəsilmiş gül, ting, o cümlədən müxtəlif nəqliyyat vasitəsi (təyyarə, gəmi, qatar, maşın), koteyner, avadanlıq, baqaj və yüklər vasitəsilə uzaq məsafələrə yayıla bilir. Eləcə də təbii yolla, yetkin fərdlərin uçması ilə yayılır.
Hazırda 3 rayon üzrə 15 yaşayış məntəqəsində zərərvericinin yayılma arealı müəyyənləşdirilib. Bununla bağlı olaraq, dərhal zərərvericinin yayılmasının qarşısının alınması üçün biotexniki mübarizə tədbirləri çərçivəsində feromon tələlər asılıb, eyni zamanda mexaniki mübarizə tədbilərinin həyata keçirilməsinə başlanılıb.
Oxşar xəbərlər
Qəhvəyi mərmər bağacığına qarşı mübarizə tədbirləri davam etdirilir
Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabineti tərəfindən təsdiq edilmiş “Qəhvəyi mərmər bağacığına qarşı bitki mühafizəsinə dair Tədbirlər Planı”nın icrası məqsədilə Qida Təhlükəsizliyi Agentliyi Qəhvəyi mərmər bağacığının ölkə ərazisində yayılmasının qarşısının alınması istiqamətində müvafiq fitosanitar nəzarət və maarifləndirmə tədbirlərini davam etdirir. Tədbirlər çərçivəsində Qida Təhlükəsizliyi Agentliyinin, Daşkəsən Rayon İcra Hakimiyyətinin və Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi yanında Aqrar Xidmətlər Agentliyinin yerli bölmələrinin əməkdaşlarının və rayon sakinlərinin iştirakı ilə görüş keçirilib. Görüşdə Qəhvəyi mərmər bağacığının kütləvi aşkarlandığı ərazilərdə müvafiq mübarizə tədbirlərinin gücləndirilməsi, mümkün qışlama yerlərində müşahidələrin aparılması və zərərvericinin aşkarlandığı təqdirdə mexaniki yollarla məhv edilməsi, habelə mübarizə tədbirlərində vətəndaşların aktiv iştirakının zəruriliyi barədə məlumatlar verilib. Qəhvəyi mərmər bağacığına qarşı mübarizə yolları ilə bağlı maarifləndirici çap materialları paylanıb.
Fitosanitar monitorinqlər davam etdirilir
Karantin tətbiq edilən, o cümlədən potensial təhlükəli zərərli orqanizmləri, onların mənbələrini, sərhədlərini, yayılma səbəblərini vaxtında müəyyənləşdirmək və ölkə ərazisində fitosanitar sabitliyin təmin edilməsi məqsədilə Qida Təhlükəsizliyi Agentliyinin fitosanitar müfəttişləri tərəfindən Milli Monitorinq Planına uyğun olaraq meyvə bağlarında monitorinqlər aparılıb. Monitorinq zamanı Beyləqan rayonunda, İmişli rayonunun Murğuzallı, Qaralar, Sabirabad rayonunun Qasımbəyli, Əsgərbəyli, Yuxarı Axtaçı, Muradbəyli, Qəzli, Quruzma, Yenikənd, Mürsəlli, Ulacalı, Bulduq, Ətcələr, Məmişlər, Həşimxanlı, Beşdəli kəndlərində, Saatlı rayonunun Mustafabəyli, Məzrəli, Azadkənd kəndlərində yerləşən nar, xurma və heyva bağlarında zərərli orqanizmlərlə sirayətlənmə əlamətləri olan bitkilərdən nümunələr götürülərək Qida Təhlükəsizliyi İnstitutunun müvafiq laboratoriyasına təqdim edilib. Müayinələr nəticəsində Meyvə milçəyi, Nar meyvəyeyəni, Meyvə çürüməsi, Afrika əncir milçəyi ilə yanaşı, karantin tətbiq edilən zərərli orqanizmlərdən Komstok yastıcası və Yaponiya mumlu yalançı qalxanlı yastıcası, bir təsərrüfatda isə Asiya giləmeyvə drozofilası aşkarlanıb. Agentlik əməkdaşları tərəfindən Astara rayonunun Astara şəhəri, Kijəbə qəsəbəsi, Şiyəkəran, Təngərüd, Siyakü, Velədi, Maşxan, Vaqo kəndlərində, habelə Lənkəran rayonunun Şağlaser kəndində 38 təsərrüfat subyektinə məxsus 119.3 hektar sitrus bağında aparılmış monitorinq zamanı Sitrus ağqanadlısı və Qırmızı tor gənəsi ilə yanaşı, karantin tətbiq edilən zərərli orqanizmlərdən Sitrus tristeza virusu və Yaponiya yalançı qalxanlı mumlu yastıcası müəyyən edilib. Bundan əlavə, Astara rayonunun Şiyəkəran kəndində yerləşən bir neçə sitrus bağında Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi yanında Aqrar Xidmətlər Agentliyinin Astara rayon Bitki Mühafizə Mərkəzinin əməkdaşları ilə birgə monitorinq təşkil edilib və Sitrus ağqanadlısına qarşı Mərkəzin əməkdaşları tərəfindən bitki mübarizə tədbirləri həyata keçirilib.
Qəhvəyi mərmər bağacığı ilə ev şəraitində necə mübarizə aparmaq olar?
Azərbaycan Respublikasının Qida Təhlükəsizliyi Agentliyi (AQTA) Qəhvəyi mərmər bağacığının ölkə ərazisində yayılmasının qarşısını almaq məqsədilə maarifləndirmə tədbirlərini davam etdirir. Tədbirlər çərçivəsində 300-dən çox bitki ilə qidalanaraq onların məhsuldarlığını əhəmiyyətli dərəcədə aşağı salan Qəhvəyi mərmər bağacığının müşahidə olunduğu ölkəmizin şimal-qərb və qərb rayonlarının bəzi kəndlərində yerli əhali və sahibkarlarla maarifləndirici görüşlər keçirilir. Görüşlərdə ev şəraitində zərərvericiyə qarşı mümkün mübarizə tədbirləri barədə məlumatlar çatdırılır. Qəhvəyi mərmər bağacığı evlərin çardaqlarında, qapı və pəncərə boşluqlarında, taxta və odun yığınları arasında qışlaya bilir. Zərərvericinin qışlama yerlərini maksimum məhdudlaşdırmaq məqsədilə evlərdə, çardaqlarda, bağlara yaxın tikililərdə vaxtında təmizləmə və təmir işləri aparılmalıdır. Bundan başqa, bağacığın qışlamaq üçün yaşayış və köməkçi binalara daxil olmasının qarşısını almaq üçün bu tikililərdə pəncərələr torla bağlanmalıdır. Aşkar edildikləri təqdirdə onları süpürgə, tozsoran və s. vasitəsilə toplamaq və məhv etmək lazımdır. Qeyd edək ki, beynəlxalq təcrübədə Qəhvəyi mərmər bağacığı ilə mübarizədə aldadıcı tələlərdən, süni yaradılmış sığınacaq yerlərindən istifadə xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Bağacıq üçün süni qışlama yerləri əsasən boş karton və ya qəzetlə doldurulmuş adi bir qutudan hazırlanır. Bunun üçün boş qutuya kəsilmiş karton və ya kağız parçaları doldurulur. Hazırlanmış sığınacaqlar evin günəş düşən tərəfində, binaların cənub və qərb tərəflərinə və yaxud çardaqda (damda), bağacığın qışlamaya getdiyi yerlərdə yerləşdirilir və ya 2-3 metr hündürlükdə asılır. Bu cür qutulara yığılan bağacıqlar mexaniki yolla toplanaraq məhv edilməlidir.
